Sacharovprijs voor Ilham Tohti, strijder voor Oeigoerse autonomie
De Sacharovprijs gaat dit jaar naar de Oeigoerse econoom Ilham Tohti, die strijdt voor de rechten van de Oeigoeren in China. Hij is een voorstander van dialoog en pleit voor de invoering van wetten voor regionale autonomie, maar Tohti zit sinds 2014 een levenslange gevangenisstraf uit wegens separatisme. Desondanks blijft hij oproepen tot gematigdheid en verzoening.
De prijs is Tohti toegekend door het Europees Parlement. "Met het toekennen van deze prijs roepen we de Chinese regering met klem op Tohti vrij te laten en de rechten van minderheden in China te respecteren", zei voorzitter Sassoli van het Europees Parlement bij de bekendmaking.
Met de keuze voor Tohti zet het parlement de schijnwerpers op de situatie van de Oeigoerse minderheid in China. Het zijn moslims van Turkse oorsprong uit de autonome regio Xinjiang, in het noordwesten van China. Met ongeveer 11 miljoen mensen vormen ze zo'n 45 procent van de bevolking in het gebied. Het Oeigoers behoort tot de Turkse talen.
In China zitten naar schatting een miljoen islamieten, veelal Oeigoeren, vast in strafkampen. Zo ook Abduweli Ayup, die vluchtte naar Turkije. Hij werd verkracht en gemarteld:
De Verenigde Naties schatten dat sinds 2017 in China meer dan een miljoen Oeigoeren worden vastgehouden in een netwerk van interneringskampen.
Een dochter van Ilham Tohti zegt tegen het Duitse DW News dat de prijs niet alleen een erkenning is van wat haar vader heeft gedaan, maar ook van het lijden van de Oeigoeren.
Eind vorige maand werd Tohti, die morgen 50 wordt, ook al uitgeroepen tot een van de winnaars van de Vaclav Havelprijs, ook een mensenrechtenprijs, van de Raad van Europa.
Het Europees Parlement kent de Sacharovprijs, waaraan 50.000 euro is verbonden, al dertig jaar toe om eer te bewijzen aan mensen of organisaties die de mensenrechten en de fundamentele vrijheden verdedigen. De kandidaten worden door parlementsleden voorgedragen.
De prijs is vernoemd naar Sovjetdissident en Nobelprijswinnaar Andrej Sacharov. Eerdere winnaars waren onder anderen Nelson Mandela, Alexander Dubcek en Malala Yousafzai. Vorig jaar ging de prijs naar de Oekraïense filmmaker Oleg Sentsov. De onderscheiding wordt in december uitgereikt in Straatsburg.