Wetenschappers: alle ballen op preventie van dementie
Een groep vooraanstaande wetenschappers roept het kabinet in een open brief op om maximaal in te zetten op het voorkomen van dementie. De vele tientallen ondertekenaars van de brief die NRC publiceert, vinden dat het ministerie van VWS een grote kans onbenut laat. In alle plannen om de explosieve groei van de ziekte aan te pakken wordt te weinig aandacht besteed aan het voorkomen van dementie. Terwijl zo juist een wereld te winnen is.
"Er is brede consensus dat het serieus oppakken van preventie in twaalf jaar leidt tot 20 procent minder nieuwe patiënten per jaar", schrijven de wetenschappers. "Geprojecteerd op de Nederlandse situatie betekent dat, voorzichtig geschat, een afname van 5000 nieuwe patiënten per jaar en een besparing die op termijn kan oplopen tot jaarlijks 2 miljard euro."
"Daarbij komt dat er de afgelopen dertig jaar vele miljarden zijn gestoken in de ontwikkeling van een geneesmiddel tegen dementie en Alzheimer, zonder dat zo'n medicijn is gevonden", zegt een van de hoofdauteurs, Martijn van Winkelhof. "Alles wijst erop dat er met preventie voorlopig meer te halen is."
In een brief aan de G7-top schreef een groep internationale wetenschappers dat ongeveer een derde van alle diagnoses van dementie en de ziekte van Alzheimer - de meest voorkomende vorm van dementie - nadrukkelijk samenhangt met risicofactoren die beïnvloedbaar zijn.
Bescherming
De wetenschappers sommen veel vormen van bescherming op tegen het ontwikkelen van dementie, zoals lichaamsbeweging, een gezonde bloedsuikerspiegel en bloeddruk, sociale interactie en genoeg slaap. Beweging zorgt bijvoorbeeld voor meer bloedtoevoer naar het brein en stimuleert de aanmaak van een beschermend eiwit.
De groep dementiespecialisten wil dat preventie een belangrijkere plaats krijgt dan nu het geval is in het Deltaplan Dementie, een achtjarig nationaal actieprogramma, en in alle publiekscampagnes over dementie.
'Vijf patiënten per uur'
Het kabinet rekent tot 2040 op een verdubbeling van het aantal dementiepatiënten tot een half miljoen. "Nu al komen er vijf patiënten per uur bij", schrijven de wetenschappers. De kosten gaan navenant stijgen. Die zijn met meer dan 9 miljard euro de grootste post op de zorgbegroting.
Maar niet alleen financieel staat dementie bovenaan. "Ook in termen van persoonlijk leed en ziektelast is dementie koploper. De ziekte neemt de meeste gezonde levensjaren weg van de Nederlandse bevolking en legt een zware druk op veel mantelzorgers." Het absolute aantal gevallen van dementie blijft stijgen door de groei van de bevolking en vooral door de vergrijzing.
Kans kleiner voor 80-jarigen
Maar er is ook goed nieuws. De wetenschappers stellen dat enkele onomstreden studies aantonen dat het aantal nieuwe personen met dementie de afgelopen dertig jaar in welvarende landen is gedaald met 20 tot 40 procent.
Dat betekent dat de kans voor mensen in een bepaalde leeftijdscategorie om dement te worden kleiner is geworden, zegt Marcel Olde Rikkert. Hij is hoogleraar geriatrie aan het Radboudumc en mede-hoofdauteur van de open brief.
"80-jarigen hebben nu een kleinere kans om dement te worden dan dertig jaar geleden", zegt hij. Vooral hoogopgeleide mensen hebben daarvan geprofiteerd. Die hebben vaak meer aandacht en geld voor een gezondere leefstijl.
Registratie blijft achter
"Denemarken is het enige land dat alle dementiegevallen registreert", vervolgt Olde Rikkert. "Daar is de afgelopen tien jaar het aantal demente mensen per leeftijdscategorie jaarlijks met 2 procent gedaald. En het totaal aantal patiënten stabiliseert."
In Nederland is de registratie veel minder goed. Bij huisartsen zijn volgens Olde Rikkert 150.000 dementiepatiënten bekend. "Maar we gaan ervan uit dat er 250.000 tot 260.000 patiënten zijn."
Om goed te kunnen zien wat de effecten van preventie zijn, zou die registratie ook in Nederland veel beter moeten.
