Krimp luchtvaart onvermijdelijk, zeggen milieuorganisaties
De Nederlandse luchtvaart moet krimpen, in plaats van groeien of gelijk blijven. Dat stelt een brede coalitie van milieuorganisaties. Het is de enige manier om de grenzen van klimaat, natuur en gezondheid te kunnen respecteren, stellen ze. Want zonder ingrijpen, zal de luchtvaart ondanks betere vliegtuigen in 2045 volgens de organisaties meer uitstoten dan alle andere Nederlandse sectoren bij elkaar opgeteld.
Later dit jaar komt het kabinet met een Luchtvaartnota, waarin staat hoe de vliegtuigsector zich de komende decennia mag ontwikkelen. De milieuorganisaties geven een schot voor de boeg met hun eigen nota (.pdf). Ze willen de overheid, de luchtvaart- en treinsector, de reisbranche en het bedrijfsleven de "noodzakelijke maatregelen aanreiken" om de luchtvaart binnen veilige grenswaarden te krijgen.
De uitgangspunten die de milieuclubs hanteren zijn het klimaatdoel om de opwarming te beperken tot 1,5 graad, het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie over geluidsoverlast en mogelijk schadelijke gevolgen voor de gezondheid door stikstof en ultrafijnstof.
Luchtvaart buitenbeentje
Aan universiteiten en bij vliegtuigfabrikanten wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van zuinigere vliegtuigen. Maar, stelt het rapport, dat zijn allemaal tijdrovende processen, die op korte termijn geen grote reductie van uitstoot opleveren. Ook wordt op langere termijn veel verwacht van duurzame brandstoffen. Maar die kunnen in 2030 hooguit leiden tot een CO2-reductie van minder dan 10 procent, zeggen de milieuorganisaties. Voor elektrisch vliegen zijn nog technologische doorbraken nodig. Pas tegen het eind van deze eeuw, schatten wetenschappers nu in, zullen alle vliegtuigen mogelijk elektrisch worden.
Volgens het rapport zal de luchtvaart in 2050 twee keer zoveel uitstoten als alle andere Nederlandse sectoren bij elkaar, die samen het Klimaatakkoord hebben ondertekend. Ook is de luchtvaart een buitenbeentje, want het is vrijwel de enige sector die nog een forse groei van de uitstoot laat zien.
Stikstof
Niet alleen de CO2-uitstoot baart de opstellers zorgen. De luchtvaart veroorzaakt rond Schiphol beduidend meer stikstof en ultrafijnstof dan in andere gebieden in Nederland. De gevolgen hiervan voor de gezondheid van omwonenden is niet duidelijk, zeggen de milieuorganisaties. Daarom zou uit voorzorg de hoeveelheid stikstof en fijnstof naar beneden moeten worden gebracht.
Bovendien leiden vliegbewegingen ertoe dat er stikstof neerslaat in Natura 2000-gebieden. Als gevolg van een rechterlijke uitspraak over stikstof, kan de luchtvaart niet verder groeien, schatten de organisaties in.
Geen belasting
Dat de luchtvaart zo hard groeit, komt voor een deel doordat vliegen relatief goedkoop is, zeggen de milieuorganisaties. Dat komt deels doordat de luchtvaart is vrijgesteld van belastingen op de brandstof. Waar op alle andere vormen van vervoer en transport belasting wordt geheven, hoeft er geen accijns betaald te worden op kerosine. De reden hiervoor is te vinden in een 75 jaar oud internationaal verdrag: de Conventie van Chicago uit 1944.
Maar, zeggen de onderzoekers, er is ook sprake van een misverstand. "Anders dan vaak wordt beweerd, wordt het heffen van andere belastingen op luchtvaart uitdrukkelijk niet verboden." Ook kunnen landen onderling besluiten om accijns te heffen op kerosine. Als die vrijstelling van belasting wordt opgeheven, worden tickets 35 procent duurder. Als daarnaast de kosten van klimaatverandering, luchtvervuiling en geluidsoverlast worden meegeteld in de prijs, worden tickets nog eens 28 procent duurder. "De werkelijke prijs van een gemiddeld vliegticket in Nederland is dus 63 procent hoger dan de huidige gemiddelde ticketprijs", aldus de nota van de milieuorganisaties.
De Nederlandse staat loopt hierdoor meer dan 2 miljard euro mis. Landen om ons heen hebben wel al lang vliegbelastingen. Ook Nederland wil vanaf 2021 een vliegbelasting invoeren. De aangekondigde 7 euro per ticket leidt tot een totale opbrengst van 200 miljoen. "Dat staat in schril contrast", schrijven de milieuorganisaties, "met de genoemde 2 miljard aan gederfde belastinginkomsten."
