Boeren reden tevreden terug naar huis, maar wat heeft de protestdag opgeleverd?
"Zolang ik minister ben, komt er geen halvering van de veestapel", zei minister Schouten dinsdagmiddag op het Malieveld. Die uitspraak werd met gejuich onthaald. Boeren voelden zich vanmiddag gehoord. "Ik denk dat ons punt duidelijk is", zei een melkveehouder in NPO Radio 1-programma Nieuws en Co. "Ik ben tevreden."
Toch had hij geen concrete toezeggingen gehoord.
"Want die uitspraak van minister Schouten was vrij makkelijk. Er is namelijk helemaal geen plan om de veestapel zo in te krimpen", zegt politiek verslaggever Ron Fresen. Het gaat om een proefballonnetje dat D66 vorige maand lanceerde. Coalitiegenoten VVD, CDA en ChristenUnie vielen toen al over het plan en noemden het onrealistisch. Nieuw is de uitspraak van de minister dus niet.
Toch willen vrijwel alle politieke partijen, op de PVV en het Forum voor Democratie na, de agrarische sector aanpakken. Dat is na vandaag niet anders. "Binnen twee jaar heb je de veestapel niet gehalveerd. Maar dat is op lange termijn wel de toekomst", zei Jesse Klaver van GroenLinks. Ook Helma Lodders van de VVD zei voor maatregelen te zijn. "Maar dat werkt niet als je je tegenover de boeren schaart. Je hebt elkaar nodig om tot een oplossing te komen."
In een hoek
Boeren trokken vandaag naar Den Haag omdat ze het gevoel hebben dat ze in een hoek gedrukt worden. Sinds in mei een varkensfokkerij in Boxtel bezet werd, vinden ze dat ze niet voldoende worden beschermd tegen maatschappelijke weerstand tegen het houden van dieren. Toen landbouwwoordvoerder Tjeerd de Groot van D66 vorige maand zei dat de veestapel gehalveerd moet worden, was dat de druppel.
Nieuwe politieke toezeggingen zijn er vandaag uiteindelijk niet gedaan. Schouten wil, net als veel partijen, dat boeren met overheidsgeld geholpen worden om over te schakelen op de zogenaamde circulaire landbouw, een vorm die klimaatvriendelijker is. Ook wil ze boeren uitkopen die een verouderd bedrijf hebben dat erg vervuilend is, of wanneer er geen opvolger is.
"Ik ben bang dat de minister zich met deze uitspraken populair wil maken", zegt milieuactivist Johan Vollenbroek, een van de mensen die de stikstofkwestie naar de Raad van State - de hoogste bestuursrechter - brachten. Hij vindt de plannen van Schouten niet voldoende. "De uitspraken van het Europese Hof en de Raad van State zijn spijkerhard."
File, omvergereden hekken en middelvingers op het Malieveld: dit was het boerenprotest:
Vollenbroek vindt het vervelend dat er nu polarisatie tussen de kampen optreedt. "Niet alleen wij, maar ook economen, hebben naar de intensieve veehouderij gekeken. Het heeft nauwelijks of geen toekomstperspectief." Hij wijst erop dat individuele boeren weinig kunnen betekenen tegen supermarkten en veevoederbedrijven en uiteindelijk moeten stoppen. "We moeten hoognodig herorganiseren."
De Groot van D66 maakte zich vandaag opnieuw impopulair bij de boeren. Op het Malieveld werd hij uitgejouwd. De Groot zei "zwaar onder de indruk" te zijn van het protest. "Het eerlijke verhaal is dat bij veel boeren het water aan de lippen staat. Maar het eerlijke verhaal is ook dat het slecht gaat met de natuur. Laat je niet zand in de ogen gooien door mensen die je naar de mond praten."
Het staat vast dat deze dag zeker indruk heeft gemaakt op de politiek. Het heeft veel sympathie opgewekt.
Nu is nog niet te zeggen wat het concrete resultaat van de boerenprotestactie is geweest. "Het antwoord ligt in de toekomst", zegt Fresen. "Maar vaststaat dat deze dag zeker indruk heeft gemaakt op de politiek. Het heeft veel sympathie opgewekt. Het effect zit hem daarom vooral in de manier waarop het debat over landbouw de komende tijd gevoerd zal worden."
