Komt vandaag een einde aan de gedoogstatus van 'heilige' ayahuasca?
"Ayahuasca-weekend, inclusief overnachting en maaltijden: 395 euro per persoon." Het staat op een van de websites die in Nederland ceremonies met dit psychedelische brouwsel aanbieden.
Al jaren wordt het gebruik van het steeds populairdere middel, dat de illegale stof DMT bevat, gedoogd als religieus ritueel. Maar vandaag doet de hoogste rechter in Nederland, de Hoge Raad, een uitspraak waardoor dat kan veranderen en ayahuasca definitief verboden kan worden.
Doden bij 'healings'
Die uitspraak komt op een moment dat de hallucinatieopwekkende drank volop in de schijnwerpers staat. Uit wetenschappelijk onderzoek van onder meer de Maastricht University blijkt dat ritueel gebruik van ayahuasca depressies en stress kan verminderen.
Maar recentelijk zijn ook twee sterfgevallen in verband gebracht met het middel. In IJzendijke in Zeeland kwam vorige week een man om het leven bij een zogenoemde healingsessie. Het onderzoek naar de toedracht loopt nog, maar het lijkt erop dat er een combinatie van psychedelische middelen is gebruikt. Mogelijk ook ayahuasca.
Eerder dit jaar kwam in Eersel een Hongaar om het leven. De politie meldde dat er mogelijk ayahuasca was gebruikt, maar volgens de organisatie van de ceremonie was alleen het middel iboga gebruikt.
Keurmerk in de maak
Dat soort incidenten zijn het gevolg van een wildgroei aan partijen die zulke ceremonies aanbieden, zeggen deskundigen tegen de NOS. Dat leidt volgens hen tot gevaarlijke combinaties van drugs en slechte begeleiding. Een groep aanbieders werkt achter de schermen aan een keurmerk om dit soort excessen te voorkomen.
NOS op 3 deed in 2015 mee aan een ayahuasca-ritueel. Check het in de video:
Er zijn inmiddels tientallen aanbieders van ayahuasca-arrangementen. "Per weekend doen zo'n 3000 mensen mee aan sessies verspreid over Nederland", zegt een organisator van ayhuascasessies. Hij wil anoniem blijven, omdat hij heeft gezien dat aanbieders die met hun naam in de media kwamen daarna hun deuren moesten sluiten.
Het aantal deelnemers betreft overigens niet steeds dezelfde mensen. Want de ervaring is zo heftig, dat er meestal een aantal maanden wordt gewacht tot de volgende ceremonie. De mensen die ayahuasca hebben gebruikt, beschrijven het als een spirituele en vaak levensveranderende belevenis.
De Hoge Raad oordeelt vandaag dus of het bezit, vervoer en gebruik van ayahuasca strafbaar wordt voor aanhangers van de religie Santo Daime. Voor de ruim 140 volgers van deze Zuid-Amerikaanse religie in Nederland is de drank heilig.
Het drinken ervan en de ervaring van eenheid met god die ayahuasca kan geven, vormen volgens hen de essentie van hun geloof. Vanwege de religieuze context stond de rechter vanaf 2001 het gebruik toe in de twee Santo Daime-kerken, in Amsterdam en Den Haag. Als het daar gebeurt met de juiste begeleiding, is de schade voor de volksgezondheid verwaarloosbaar, was de redenering van de rechter.
30 kilo op Schiphol
Vier jaar geleden werd op Schiphol een lid aangehouden met zo'n 30 kilo ayahuasca. De rechter verwees naar het oordeel uit 2001 en sprak de vrouw vrij.
In hoger beroep zette het Hof van Amsterdam een streep door het gedoogbeleid voor de Santo Daime. Er zit immers de stof DMT in en die is schadelijk voor de volksgezondheid, oordeelde het gerechtshof. Vervolgens stapte Santo Daime naar de Hoge Raad.
'Alleen maar groter risico'
Als die het OM gelijk geeft, kan nu definitief het doek vallen voor ayahuasca. "Als dat gebeurt, dan is de kans groot dat ik mijn ceremonies moet stoppen", zegt de anonieme bron. Hij vreest dat er actief zal worden opgetreden tegen aanbieders.
"Dat zal denk ik de risico's alleen maar groter maken", zegt Kim van Oorsouw, universitair docent aan de Maastricht University. Zij doet al jaren onderzoek naar de effecten van het psychedelische brouwsel. "Ook als het verboden is, zullen mensen wel hun weg vinden naar ayahuasca. Dan gaan mensen zelf de stofjes kopen en thuis een mixje maken met vrienden. En dan zijn er meer risico's op incidenten dan in ceremoniecentra."
Volgens haar zal er altijd vraag naar het middel zijn - ook omdat steeds meer wetenschappelijk onderzoek laat zien dat het bij de meerderheid van de onderzochten een positief effect heeft op hun leven. Uit haar onderzoek blijkt dat deze groep lager scoort in stress en depressiviteit op korte en lange termijn na een ayahuascaritueel.
Van Oorsouw gaf vorig jaar deze presentatie over ayahuasca:
Voorlopige onderzoeksresultaten suggereren dat dit ook het geval is bij klinisch depressieve mensen. Ook andere internationale studies ondersteunen deze uitkomst. Maar ze benadrukt dat er nog meer onderzoek nodig is. En een veilige setting, goede voorbereiding en gedegen ondersteuning zijn absolute voorwaarden voor een positief resultaat.
Zelfs als aan al die voorwaarden wordt voldaan is er bijvoorbeeld kans op een paniekaanval. "We hebben wel eens zien gebeuren dat iemand tijdens een ceremonie in een psychotische angsttoestand terechtkwam", zegt Van Oorsouw. "Daarom is goede begeleiding heel belangrijk. Om te voorkomen dat iemand in een bad trip blijft hangen."
