Arabische partijen in Israël steunen Gantz als premier

Voor het eerst in meer dan 25 jaar hebben Arabische partijen in het Israëlische parlement een voorkeur uitgesproken voor een premierskandidaat. Ze willen dat Benny Gantz van de centrumpartij Blauw en Wit de formatieopdracht krijgt.

Maar omdat een van de vier Arabische partijen zich niet achter Gantz opstelt, heeft premier Netanyahu nog altijd iets meer steun in het parlement. Wie de formatieopdracht krijgt, blijft onzeker.

Formatie ingewikkeld

De Arabische partijen deden aan de verkiezingen op 17 september mee onder de naam Gezamenlijke Lijst en kregen 13 zetels. Daarmee zijn ze na Blauw en Wit (33 zetels) en de rechtse Likud-partij van premier Netanyahu (31 zetels) de derde partij geworden.

De formatie lijkt ingewikkeld te worden, omdat Gantz en Netanyahu geen van beiden een eigen meerderheid kunnen vormen. Een grote coalitie van Blauw en Wit met Likud ligt ook moeilijk, omdat Gantz samenwerking met Netanyahu heeft uitgesloten zolang de Likud-leider een proces wegens corruptie boven het hoofd hangt.

Toch heeft president Rivlin gezegd dat als eerste naar zo'n grote coalitie moet worden gekeken. Hij is vandaag begonnen met een consultatieronde, waarin hij gesprekken voert met partijdelegaties. Die gesprekken zijn voor de liefhebbers live op televisie te volgen.

Grote seculiere coalitie

De vraag is nu wie in de formatie het voortouw mag nemen: Gantz omdat zijn partij de grootste is, of Netanyahu omdat hij op meer steun leek te kunnen rekenen in het parlement.

Even leek het erop dat de vier Arabische partijen met een gezamenlijke keuze zouden komen: een keuze voor Gantz. Pas in tweede instantie werd duidelijk dat een van de partijen voor geen van beide kandidaten kiest. Het gevolg is dat Gantz de steun heeft van 54 parlementariërs, tegenover 55 voor Netanyahu.

De linkse partijen steunen Gantz, de ultra-orthodoxe en rechts-religieuze partijen steunen Netanyahu. Alleen Avigdor Lieberman van de rechts-nationalistische partij Yisrael Beitenu (Israël Ons Thuis, 8 zetels in het parlement) heeft geen voorkeur uitgesproken. Hij wil de ultra-orthodoxe partijen buitenspel zetten en opteert daarom voor een grote seculiere coalitie van Blauw en Wit met Likud.

Oud-generaal

Dat een deel van de Arabische partijen voor het eerst in lange tijd een voorkeur hebben uitgesproken is opmerkelijk, vooral omdat het de oud-generaal Gantz is die hun steun nu krijgt. Gantz was de legerleider die in 2014 de Gazastrook liet bombarderen om Hamas aan te pakken, en voerde daarmee ook campagne.

Zo was in een van zijn campagnevideo's te zien hoe delen van Gaza onder zijn leiderschap terug zijn gebracht "naar de steentijd". In een andere video liep de teller op naar 1364, volgens Gantz het aantal "terroristen" dat is gedood tijdens de militaire operatie in Gaza in 2014.

Redenen genoeg voor de Arabisch-Israëlische Balad-partij om Gantz niet te steunen. De andere Arabische partijen doen dat vooral om Netanyahu dwars te zitten. "Dit zou het einde moeten zijn van zijn carrière", schreef partijleider Ayman Odeh in een ingezonden brief in de New York Times.

Netanyahu heeft de Arabische steun aan Gantz afgekeurd. Volgens hem is er nu de keuze tussen "een minderheidsregering die afhankelijk is van diegenen die Israël als Joodse, democratische staat verwerpen en een brede nationale regering."

Nog vier gesprekken

Morgen gaat Rivlin verder met zijn consultatieronde; hij ontvangt vertegenwoordigers van de vier kleinste partijen. Woensdag wordt de officiële verkiezingsuitslag bekendgemaakt. Mogelijk zal Rivlin dan een formateur aanwijzen.

Op 2 en 3 oktober wordt Netanyahu door de openbaar aanklager verhoord over de corruptiebeschuldigingen tegen hem. Daarna wordt bekend of Netanyahu in de drie zaken wordt vervolgd.