Welke multinationals gaan straks meer winstbelasting betalen?

• Aida Brands

  redacteur Economie

Het kabinet wil dat multinationals meer belasting gaan betalen in Nederland. Er komt een wet, bevestigden bronnen woensdag aan de NOS. Het zou de schatkist 250 miljoen euro opleveren. Maar om welke multinationals gaat het precies? En worden ze met deze belastingmaatregel weggejaagd?

Multinationals kunnen buitenlandse verliezen als aftrekpost opvoeren waardoor ze in Nederland nauwelijks winstbelasting betalen. Aan die situatie wil het kabinet een einde maken.

Constructie

Het wetsvoorstel dat het kabinet nu gaat overnemen, is opgesteld door GroenLinks, PvdA en SP. Het moet ertoe leiden dat grote multinationals in Nederland niet volledig onder de winstbelasting uit komen. Belastingdeskundigen zijn positief over het voorstel.

"De Nederlandse schatkist krijgt straks niet langer minder binnen door verliezen die in het buitenland zijn gemaakt", zegt hoogleraar belastingrecht Jan van de Streek van de Universiteit van Amsterdam.

Een schimmige belastingconstructie is dat verlagen niet, zegt de hoogleraar. Het is volgens hem gewoon een aftrekpost die een eerder kabinet zelf in het leven heeft geroepen. Om bedrijven die gebruikmaken van deze aftrekpost te betichten van belastingontwijking, zoals in het publieke debat soms gebeurt, vindt hij dan ook te ver gaan.

Waarom betalen sommige bedrijven geen of nauwelijks winstbelasting? NOS op 3 legt het in onderstaande video uit:

Grote bedrijven willen nog niet reageren op het voorstel. Zo zeggen Shell en Akzo de officiële brief van het kabinet af te wachten. ING en ASML geven nu al aan niet te verwachten dat de wet ze zal raken. BP was niet bereikbaar.

"Maar mensen moeten nu niet denken dat er heel veel meer belasting de schatkist binnenkomt ", zegt belastingdeskundige Arjo van Eijsden van EY. De 250 miljoen euro die hiermee naar verwachting wordt binnengehaald, is op de totale belastinginkomsten een relatief klein bedrag.

Dat komt doordat de winsten van de grote multinationals vooral in het buitenland worden gemaakt. In die landen wordt dan ook winstbelasting betaald. Bovendien zullen de extra belastinginkomsten voor de staat straks, volgens Van Eijsden en Van de Streek, vooral betaald worden door bedrijven die stelselmatig faillissementen in het buitenland hebben.

Oliebedrijven

Daarbij moeten we vooral denken aan oliebedrijven die in het buitenland boren, zoals Shell. Als die investeringen uiteindelijk niks opleveren doordat er bijvoorbeeld geen olie gevonden wordt, dan kunnen deze bedrijven nu de kosten aftrekken van de winst in Nederland. Shell liet dan ook in mei aan de Tweede Kamer al weten niks te zien in het wetsvoorstel.

Directeur belastingafdracht van Shell, Alan McLean, zei toen dat concurrenten zoals BP en Exxon soortgelijke belastingvoordelen genieten in eigen land. "Daarnaast zijn de winsten die in Nederland gemaakt worden relatief laag in vergelijking met de aftrekbare verliezen uit het buitenland."

Toch raakt het wetsvoorstel niet uitsluitend oliebedrijven. Bedrijven als Philips, DSM, ING en ASML zouden te maken kunnen krijgen met een faillissement in het buitenland. Ook zij kunnen dat niet langer van hun winstbelasting aftrekken.

Een veel gehoord verwijt op het beperken van de aftrekpost is dat het nadelig is voor het vestigingsklimaat in Nederland. Internationale bedrijven zouden minder makkelijk naar hier komen of misschien zelfs wel vertrekken uit Nederland. Maar zo'n vaart zal het volgens Van de Streek niet lopen.

"Bedrijven die incidenteel faillissementen hebben in het buitenland zullen dit niet heel zwaar meewegen in hun investeringsbeslissingen. Maar bij bedrijven zoals Shell, waar het vaak voorkomt, is dat wel het geval."

"Het is niet zo makkelijk om je hoofdkantoor te verplaatsen", vult Van Eijsden aan. "Bovendien is een vestigingsplaats niet alleen afhankelijk van de fiscaliteit in een land."