Hoe de Britse oppositie toch nog een 'no deal' wil voorkomen
Rustig inkomen zit er voor Britse parlementariërs niet in na hun zomervakantie. Als het Lagerhuis dinsdag terugkeert van reces, resten er nog een kleine twee maanden tot de brexit-deadline van 31 oktober. Dat is al krap. En doordat premier Johnson vorige week ook nog aankondigde om het reces te verlengen, is nog maar de helft van het aantal zittingsdagen over.
Daarmee is de kans op een no deal-brexit behoorlijk toegenomen, maar tegenstanders als Labour, de Schotse nationalisten en de Liberaal Democraten zetten toch alles op alles dit te voorkomen. Ook beloofde Lagerhuis-voorzitter John Bercow "tot zijn laatste snik" te vechten tegen een "desastreuze" scheiding zonder afspraken.
Correspondent Tim de Wit legt uit welke middelen de tegenstanders van een no deal-brexit nog hebben:
Via wetsvoorstellen
"Het lijkt erop dat de oppositie hierop gaat inzetten," zegt De Wit. Met een spoeddebat zullen ze komende week proberen de controle van de Lagerhuisagenda over te nemen, en dus de regie uit handen van de regering te nemen. "De kans is groot dat een meerderheid voor stemt." Als dat gelukt is, kunnen de partijen zelf wetsvoorstellen indienen: in dit geval dus een wet die een no deal-brexit moet blokkeren. "Ze kunnen zo bijvoorbeeld de regering dwingen om uitstel van de brexit aan te vragen."
Volgens De Wit zou deze aanpak best haalbaar kunnen zijn voor de no deal-tegenstanders, al is de tijd de grootste tegenstander. Een wetsvoorstel moet door het Lagerhuis én het Hogerhuis. "De regering van Johnson zou het proces kunnen vertragen tot er geen tijd meer is. 9 of 10 september wordt het parlement al opgeschort."
Om toch wat tijd te winnen, hebben de betreffende parlementariërs al voorgesteld om de komende tijd ook in het weekend parlementaire zittingen te houden. Maar ook daarvoor is eerst een meerderheid nodig.
Vanwege de brexit-ontknoping zullen weer veel ogen gericht zijn op de excentriek Lagerhuis-voorzitter John Bercow. We maakten eerder dit portret:
Via de rechter
In het Schotse Edinburgh, het Noord-Ierse Belfast en in Londen lopen op dit moment rechtszaken om het opschorten van het parlement onwettig te laten verklaren.
Deze route leidt niet direct tot het tegengaan van een no deal, maar zou de parlementariërs wel meer tijd geven om via een van de andere twee manieren hun doel te behalen. Vanwege de haast worden de zaken al op dinsdag, woensdag en donderdag behandeld.
Via een motie van wantrouwen
"Dit leek de meest waarschijnlijke en makkelijkste route", zegt De Wit. De oppositie kan een motie van wantrouwen indienen, waarmee de regering ten val wordt gebracht. Dat zou kans van slagen kunnen hebben, want de regering van Johnson heeft maar een meerderheid van één zetel.
"Er hoeven dus maar een paar boze Conservatieven met de oppositie mee te stemmen - en die zijn waarschijnlijk wel te vinden - en die motie redt het." Maar de oppositie is het niet eens over wie een interim-regering, die dan zou ontstaan, moet gaan leiden. "Daarmee lijkt deze optie voorlopig minder kans van slagen te hebben."
Mocht het parlement er niet in slagen om de no deal-optie van tafel te krijgen, dan is een harde breuk met de EU de meest waarschijnlijke uitkomst. Tenzij Brussel Johnson in gesprekken alsnog tegemoet komt om een nieuw akkoord te bereiken, maar die bereidheid heeft de EU tot nu toe nog totaal niet getoond. Zij vinden dat Johnson eerst maar eens zelf met nieuwe alternatieven moet komen.
Twee premiers, tientallen onderhandelingsrondes en drie mislukte Lagerhuis-stemmingen over een deal ten spijt, is de brexit-crisis daarmee nog lang niet opgelost.
