Nieuwe campagne roept influencers op eerlijk te zijn over reclame

Het moet duidelijker worden wanneer influencers reclame maken op sociale media. Nu is het nog vaak zo dat dit voor de kijker niet duidelijk is. Stichting Reclame Code roept influencers met een nieuwe marketingcampagne op om open te zijn over reclame. Wetgeving rond dit onderwerp is er nog niet, maar volgt volgend jaar.

Wie veel volgers op sociale media heeft, wordt regelmatig door merken benaderd om een samenwerking aan te gaan. Een influencer kan op die manier geld verdienen, een product krijgen of gratis op vakantie door bijvoorbeeld een reisbureau te noemen. In de Nederlandse influencermarkt gaan hier jaarlijks miljoenen euro's om.

Voor kijkers is het niet altijd duidelijk dat het om reclame gaat als iemand een merk of product noemt. Zulke sluikreclame is niet verboden, maar het wordt wel gezien als maatschappelijk ongewenst. De Stichting Reclame Code wil hier niet alleen een einde aan maken, maar ook influencers en adverteerders informeren over wat hoe het dan wél moet.

In de consumentenwetgeving is nu vastgelegd dat reclame herkenbaar moet zijn, maar wat dat precies inhoudt, is niet altijd duidelijk. Als een youtuber of bekende Nederlander in een video bijvoorbeeld een nieuwe zonnebril aanbeveelt, en niet in de video maar in de beschrijving vermeldt dat het om een advertentie gaat dan mag dat volgens de wet.

Duidelijkheid

"Maar veel kijkers kijkers krijgen dat niet mee", zegt een woordvoerder. Uit eerder onderzoek bleek dat vooral kinderen het lastig vinden om reclame te herkennen. "Daarom geven wij praktische voorbeelden van hoe het beter kan."

De Stichting Reclame Code roept daarom op om reclame herkenbaar te maken. Als een influencer een vergoeding krijgt, moet dit duidelijk vermeld worden. Ook adviseert de stichting om in beeld een zin toe te voegen als "Deze video bevat reclame voor [naam adverteerder]".

Om twijfel bij kijkers weg te nemen was er in 2017 al een groep youtubers die op eigen initiatief de Social Code opstelden en ondertekenden. NOS op 3 checkte in honderden video's van die 31 youtubers of de code werd genoemd. Conclusie: een deel van hen vermeldde de code, maar het merendeel deed dat maar sporadisch of zelfs helemaal niet. Dat toonde aan hoe lastig het is regels op te stellen die iedereen opvolgt.

Wetgeving

Omdat dit lastig blijft, wordt er aan een nieuwe mediawet gewerkt waar influencermarketing een onderdeel van is. Deze wordt per 1 september 2020 van kracht. Sluikreclame wordt daarmee op sociale media als YouTube en Instagram verboden. Het Commissariaat voor de Media kan vanaf dat moment ook boetes opleggen aan overtreders. Nu is de hoogste straf nog een berisping. Omdat er nog aan de wet gewerkt wordt, is niet duidelijk waar influencers vanaf dat moment precies aan moeten voldoen.

"We zijn er voorstander van dat deze wetgeving er komt", zegt Edgar van de Pas van het Commissariaat voor de Media. "Maar dat neemt niet weg dat wij de de regels die youtubers twee jaar geleden zelf opstelden ook steunen. We blijven met hen in gesprek over dit onderwerp."