Salvini wil nieuwe verkiezingen, wat is er aan de hand in Italië?

De Italiaanse regering is in crisis. Vicepremier Matteo Salvini van de Legapartij heeft een motie van wantrouwen ingediend tegen premier Conte en eist nieuwe verkiezingen. Wat wil Salvini en wat gaat er nu gebeuren?

Salvini's doel is duidelijk: hij wil minister-president worden. "Als er nu verkiezingen worden gehouden, dan zou hij die winnen", zegt Italië-correspondent Mustafa Marghadi. "Hij is ontzettend populair. Dat staat buiten kijf." Lega staat op bijna 40 procent in de peilingen, wat in Italië vanwege ingewikkelde regels een absolute meerderheid betekent.

Salvini zit als leider van de rechtse anti-immigratiepartij Lega sinds vorig jaar in een regering met de anti-establishmentpartij Vijfsterrenbeweging (M5S). Binnen die coalitie wil het vanaf het begin al niet boteren: de partijen zijn ideologisch erg verschillend en maken veel ruzie. Er werd al langer gespeculeerd dat Salvini de regering wilde laten klappen, nu ziet hij blijkbaar zijn kans schoon.

Waar wachten we nu op?

Of er nu ook echt verkiezingen komen, is nog niet zeker. President Matarella moet daarover beslissen. Het is nog niet bekend wanneer hij met een antwoord komt. De president zou er ook voor kunnen kiezen een zakenkabinet aan te stellen - omdat dit najaar de belangrijke begroting voor 2020 moet worden opgesteld - en dan in het voorjaar verkiezingen te houden.

Over de motie van wantrouwen tegen de partijloze premier Conte moet gestemd worden in het Italiaanse parlement. Dat zal ergens tussen volgende week donderdag en zondag 25 augustus gebeuren, midden in de periode dat de meeste Italianen vakantie hebben en het parlement met reces is. Wanneer dat precies gebeurt, wordt maandag beslist.

Waarom is Salvini zo populair?

Hoewel Salvini niet de premier is maar vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken, gedraagt hij zich als de leider van het land. "Hij profileert zich als de sterke man", zegt correspondent Marghadi. "Hij heeft geen concurrent, hij deelt de lakens uit in Italië." Ook in internationale media wordt Salvini vaak opgevoerd als de man die het vanuit Rome tegen Brussel opneemt.

"Sowieso heeft Salvini onderwerpen die in de spotlights staan", zegt Marghadi. "Zoals migratie. Salvini houdt boten van hulporganisaties vol migranten tegen. Dat werkt heel goed als symboolpolitiek." Ook zijn de aantallen migranten in Italië gedaald, dat was een verkiezingsbelofte van hem.

Saskia Dekkers, correspondent Europa van Nieuwsuur, ging in juli een weekend mee op campagne met Salvini. "Wij buigen niet voor Europa", benadrukte de vicepremier.

Naast het succes van Lega is het onvermogen van de Vijfsterrenbeweging (M5S) ook belangrijk. Die partij is enorm gekelderd in de peilingen, dat komt volgens Marghadi omdat zij een aantal grote beloften niet zijn nagekomen. M5S was bijvoorbeeld tegen de aanleg van een pijplijn in het zuiden van Italië, maar die komt er wel. Dingen die wel lukten, zoals een vorm van basisinkomen, gingen erg stroef.

Waarom doet Salvini dit nu?

"De timing is heel raar", zegt Marghadi. "Maar wat een reden zou kunnen zijn is dat hij zijn vingers niet wil branden aan de begroting die dit najaar gemaakt moet worden." Salvini wil graag een belastingverlaging voor het noorden van het land, maar dat is moeilijk in de begroting te passen als M5S ook in de regering zit.

Salvini was er al op uit het kabinet ten val te brengen, omdat hij het al maanden uitstekend doet in de peilingen. Maar hij hield zich even stil toen nieuwssite Buzzfeed onthulde dat een van zijn adviseurs tientallen miljoenen euro's oliegeld uit Rusland wilde doorsluizen naar de partijkas van Lega. "Salvini wilde eerst weten wat dat met zijn populariteit zou doen", zegt Marghadi. "Maar dat schandaal sloeg geen deuk in een pakje boter. Zijn populariteit is sindsdien zelfs gestegen."

De Legaleider is nu bezig met een tournee langs de Italiaanse stranden. Italianen die in eigen land op vakantie gaan, zoeken in augustus massaal de kust op en Salvini laat zich veelvuldig zien op sociale media, omringd door aanhangers die met hem op de foto gaan. Daarmee is hij eigenlijk al aan zijn verkiezingscampagne begonnen.