Partners militairen thuis lastiggevallen over missie Baltische staten
Familieleden van Nederlandse luchtmachtpiloten zijn telefonisch lastiggevallen terwijl hun partner in 2017 boven de Baltische staten vloog, meldt De Telegraaf. De NAVO-missie in de Baltische staten, de Baltic Air Policing-missie, was bedoeld om het Kremlin ervan te weerhouden opnieuw buitenlands gebied te annexeren, zoals in 2014 met de Krim gebeurde.
Terwijl Nederlandse F-16-piloten het luchtruim boven Estland, Letland en Litouwen bewaakten, belden onbekende Engelssprekenden met een Russisch accent naar hun partners thuis, schrijft de krant. Ze stelden indringende vragen over wat hun partner deed in het Baltische gebied, wat ze daarvan vonden en of het niet beter zou zijn als ze ermee zouden stoppen en naar huis zouden terugkeren. Hoeveel mensen toen thuis zijn lastiggevallen, is niet duidelijk.
Het lastigvallen van de families van militairen is vaker voorgekomen. Tijdens de missie in Uruzgan in 2006 verschenen ook berichten over geïntimideerde families van Nederlandse militairen. De inlichtingendienst MIVD deed onderzoek en uiteindelijk meldde de minister van Defensie aan de Kamer dat het om "pesterijen" en "misverstanden" ging. Defensiebronnen melden de NOS nu dat er toen gebleken is dat er een familietwist speelde.
Russische propaganda
Defensie ontdekte in Irak in 2005 dat het afval van de Nederlandse basis werd opgehaald door lokale bedrijfjes. Daartussen zaten enveloppen met adressen van het thuisfront. Inmiddels treedt Defensie strenger op tegen het gebruik van privé-telefoons en gebruik van niet-militaire wifi-spots.
Tijdens een Navo-operatie in Litouwen in 2017 waarschuwde Defensie de families al voor Russische propaganda: "Houd er rekening mee dat uw echtgenoot of vriend plotseling in de media kan opduiken als verkrachter," zei generaal Jan Swillens.
Er stonden toen nepberichten op internet dat Duitse militairen hadden meegedaan aan de groepsverkrachting van een minderjarig meisje. Defensie ging er ook toen van uit dat het om Russische propaganda ging.
Prepaid met lokale sim
Volgens De Telegraaf begonnen de telefoontjes naar het thuisfront nadat de piloten met hun eigen telefoon naar huis hadden gebeld. Tegenwoordig mogen militairen op een missie niet meer via publieke netwerken naar huis bellen, maar alleen met een prepaid toestel met een lokale simkaart. Inloggen mag alleen op het eigen netwerk van defensie, om meeluisteren te voorkomen. Defensie-expert Dick Zandee van Instituut Clingendael benadrukt hoe belangrijk het is dat er alleen nog versleutelde communicatieapparatuur wordt gebruikt.
Voorzitter Jan Kropf van de vakbond voor militairen ACOM bevestigt dat familieleden worden geïntimideerd. Meestal zijn ze daar al op voorbereid. "Ophangen en melden is het devies", zegt hij. Kropf wijst erop dat de partners van uitgezonden militairen vaak een hecht netwerk vormen, en dat zo'n "Russisch telefoontje" als een lopend vuurtje rondgaat onder de betrokkenen.
Bekende risico's
De militaire inlichtingendienst MIVD is op de hoogte van de telefoontjes naar huis, maar wil er niets over kwijt. Zandee nuanceert het risico enigszins. De thuisblijvers zijn bekend met dergelijke risico's, benadrukt ook hij. Ze worden er voor de uitzending van de militairen uitvoerig over geïnformeerd.
"Bovendien: er komt geen crimineel de boel verbouwen, het blijft bij beïnvloeding via het gesproken woord. En het is ook vreselijk doorzichtig: het zijn vaak mensen die gebrekkig Nederlands of Engels spreken. Je weet heel snel eigenlijk wat er aan de hand is."
Inmiddels neemt Nederland geen deel meer aan de missie in de Baltische staten. Wel maken nog 270 militairen van de landmacht deel uit van een bataljon van de NAVO in Litouwen dat daar is gestationeerd ter geruststelling van de buurlanden van Rusland.
