Rutger Hauer wilde iedere dag acteren

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

Lang, blond haar en blauwe ogen. Met zijn opvallende voorkomen werd de vrijdag overleden Rutger Hauer in Amerikaanse films vaak gecast als terrorist, psychopaat of Duitser.

Nederlanders kennen de acteur vooral als ridder Floris uit de gelijknamige televisieserie, Erik Vonk uit Turks Fruit of als Erik Lanshof in Soldaat van Oranje.

Bekijk hieronder een terugblik op het leven van Rutger Hauer, met scènes uit zijn films:

Hauers filmcarrière begon toen hij in 1969 de rol kreeg van ridder Floris van Rosemondt in de televisieserie van beginnend regisseur Paul Verhoeven. Tot die tijd speelde de aan de Amsterdamse toneelschool afgestudeerde Hauer bij toneelvereniging de Noorder Compagnie in Drachten.

"Ik voelde me gevangen op het toneel. Op het moment dat ik een camera op mij gericht voelde, wist ik dat dat het was wat ik zocht", zei Hauer in een van zijn zeldzame interviews. "Dat vreemde oog dat op mij gericht werd opende me. Ik kon de dingen klein houden en de camera registreerde mijn binnenwereld. Meesterlijk vond ik dat. Het was alsof mijn kop openspleet. Alle twijfel over wat ik moest gaan doen was op slag verdwenen."

Turks Fruit

Verhoeven vroeg hem ook voor de hoofdrol in zijn volgende project; de verfilming van Jan Wolkers' roman Turks Fruit (1973). De film werd een ongekend kassucces en bezorgde Hauer en zijn tegenspeelster Monique van de Ven van het ene op het andere moment een supersterrenstatus in Nederland.

"Het was een enige film om te maken. Monique en ik waren niet verliefd op elkaar en toch spatte onze liefde van het doek. Dat is het mooie van film. Je ziet iets wat er niet is en je gelooft het."

Na Turks Fruit was hij te zien in andere films van Verhoeven als Keetje Tippel, Spetters en Soldaat van Oranje. In Soldaat van Oranje speelde hij Erik Hazelhoff Roelfzema, op wiens boek Het Hol van de ratelslang de film gebaseerd was. Hazelhoff was in de oorlog een Leidse corpsstudent die in het verzet ging en als Engelandvaarder een nauwe band met koningin Wilhelmina kreeg.

Hazelhoff Roelfzema werd een oudere vriend van Hauer, die hem zelfs als een tweede vader ging zien. "Vriendschap speelt een belangrijke rol in mijn leven. Vooral mannenvriendschappen. Die kunnen verschrikkelijk diep gaan", zei hij erover.

Ik heb toch een beetje een litteken van mijn vader die niet erg veel voor me gedaan heeft, en daarom verbind ik me zo diep met mannen." Zijn ouders waren allebei acteur en waren volgens Hauer "vooral met de kunst en zichzelf bezig".

Soldaat van Oranje kreeg in de VS veel aandacht en vormde voor Hauer en Verhoeven de springplank naar Hollywood. Hauer wilde naar Amerika omdat hij Nederland te klein vond. "Er was hier geen filmindustrie. Je kon misschien af en toe in een film spelen, maar ik wilde er altijd mee bezig zijn. Iedere dag, filmen zou mijn leven worden."

Hij maakte zijn Amerikaanse filmdebuut in de actiefilm Nighthawks in 1981. In datzelfde jaar ontving hij een Gouden Kalf voor zijn hele oeuvre.

Beste Acteur van de eeuw

Het ging al snel goed met Hauers Amerikaanse filmcarrière. Hij kreeg rollen in kaskrakers als The Hitcher, Blind Fury en Flesh and Blood (van de inmiddels ook in Amerika doorgebroken Paul Verhoeven). Vanwege zijn uiterlijk werd hij in Amerika ook wel 'de Nederlandse Paul Newman' genoemd.

Ook had hij in 1982 een belangrijke rol in de sciencefictionfilm Blade Runner van Ridley Scott. De film, die in 2019 speelde in een dystopisch Los Angeles flopte in Amerika, maar deed het wel goed in het buitenland en verwierf later een cultstatus vanwege de donkere stijl.

In 1988 kreeg Rutger Hauer als eerste Nederlandse acteur ooit een Golden Globe uitgereikt voor de beste mannelijke bijrol in de televisiefilm Escape from Sobibor, over de ontsnapping van Joodse gevangenen uit het nazivernietigingskamp Sobibor. Hauer speelde Alexander Petsjerski, de Russisch-Joodse leider en organisator van de opstand.

In de jaren 90 was hij minder vaak te zien in Amerikaanse blockbusters, maar des te vaker in B-films met een laag budget. In actie-, horror- en sciencefictionfilms met een laag budget speelde hij rollen als psychopaat, robot, nazi, vampier en terrorist. "Ik ben niet bang de duistere kant in mijzelf te zoeken, in tegenstelling tot veel Amerikaanse acteurs", zei hij daarover.

Zijn fans in Nederland vergaten hem niet. In 1999, aan de vooravond van een nieuw millennium, werd hij door het Nederlandse publiek uitgeroepen tot Beste Acteur van de Eeuw.

Na de millenniumwisseling was Hauer weer vaker te zien in A-films. Zo speelde hij rollen in George Clooneys regiedebuut Confessions of a Dangerous Mind (2002), in Batman Begins (2005) en in Sin City (2005).

Heineken-ontvoering

Aan de vooravond van zijn 40-jarige filmcarrière in 2008, kreeg Rutger Hauer een Gouden Kalf uitgereikt voor zijn bijzondere culturele verdiensten.

In 2009 was Hauer voor het eerst sinds 1980 weer te zien in een Nederlandse film; Oogverblindend van Cyrus Frisch. Twee jaar later speelde hij Freddy Heineken in De Heineken Ontvoering, waarvoor hij een Rembrandt Award krijgt.

In 2013 werd hij ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw vanwege zijn bijzondere verdiensten als acteur en een jaar later kreeg hij bij het festival Film by the Sea de Grand Acting Award uitgereikt.

De laatste jaren was hij vaak te zien in televisieseries, zoals de BBC-serie The Last Kingdom, de Britse sitcom Porters en HBO's True Blood.

In Nieuwsuur (video hieronder) blikt oud-filmcriticus Hans Beerekamp terug op de carrière van Rutger Hauer. "Die blauwe ogen, heel doordringend maar niet van staal. Er zit een soort zachtheid in en tegelijkertijd een hypnotiserende aanwezigheid die hem heel geschikt maakt om een schurk te spelen, een Europese schurk in Amerikaanse actiefilms."