Hoe kon de uitstoot van de Nederlandse luchtvaart zo groeien?
In nagenoeg alle sectoren is de CO2-uitstoot de afgelopen vijf jaar gedaald, maar in de luchtvaart juist flink gestegen, bleek vandaag uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd bij de Nederlandse Emissieautoriteit. Waarom kon die uitstoot juist in de luchtvaart groeien?
De luchtvaart neemt een uitzonderingspositie in als het gaat om de aanpak van klimaatverandering. Niet alleen in Parijs in 2015, ook in Nederland dit jaar, bleef de luchtvaart buiten schot in het klimaatakkoord. De sector is niet meegegaan in het 'post-Parijs-tijdperk', zegt Paul Peeters, deskundige op het gebied van uitstoot in de luchtvaart. Er zijn inmiddels wel eigen mondiale afspraken gemaakt om de uitstoot tegen te gaan (zie kader), maar die gaan volgens hem lang niet ver genoeg.
Een paar jaar geleden is wereldwijd afgesproken dat de luchtvaart alle toekomstige groei moet compenseren, tot het niveau van 2020. "Dat betekent dus dat je vanaf dan gelijk blijft. Maar eigenlijk moet je voor het klimaat naar beneden, zelfs naar nul uitstoot, net als alle andere sectoren", zegt Peeters.
Maximum stellen aan CO2-uitstoot
Algemeen worden er drie mogelijkheden gezien om de uitstoot in de luchtvaart naar beneden te brengen: duurzamer vliegen, compensatie van de uitstoot in andere sectoren of alternatieven voor vliegen zoals treinverkeer.
Volgens Peeters wordt daarbij de belangrijkste maatregel over het hoofd gezien. Hij pleit voor de verplichte invoering van het bijmengen van synthetische kerosine, en het stellen van een maximum aan de CO2-uitstoot. "Dat prikkelt de industrie om innovatief te worden en eigenlijk is dat de enige route die echt naar nul CO2-uitstoot in 2050 zou kunnen leiden."
Synthetische kerosine is nu nog flink duurder dan gewone kerosine. Het langzaam steeds meer inzetten op de nieuwe brandstof zou daarom in de toekomst tickets wel steeds duurder maken, zegt Peeters. Maar het is volgens hem de enige manier waarop de uitstoot echt flink kan gaan dalen.
Omslag gaande
Henri Werij, decaan lucht- en ruimtevaarttechniek van de TU Delft, zegt dat de luchtvaart het klimaatprobleem wel degelijk serieus neemt. De uitdaging is enorm, zegt hij, maar op dit moment is er binnen de sector een serieuze verandering gaande. "Je ziet dat er een omslag in het denken plaatsvindt binnen de sector, en ik heb niet de indruk dat dat voor de bühne is."
Hij spreekt geregeld met de top van de KLM of bedrijven als Airbus. "Ik merk in die gesprekken dat ze er serieus mee bezig zijn. En dat de omslag wel eens veel eerder kan plaatsvinden dan tot nu toe gezegd wordt."
NOS op 3 dook eerder al in de luchtvaart-cijfers. In onderstaande video wordt uitgelegd op welke manieren je CO2 kunt compenseren, hoe dat zich verhoudt tot het totaal en wat in de luchtvaart nog zal moeten gebeuren om de uitstoot terug te dringen.
Toen in 2015 het Klimaatakkoord van Parijs werd gesloten, was er naast lof ook direct kritiek van milieuorganisaties. Zowel de luchtvaart als de scheepvaart wisten de dans te ontspringen. Het werd als te ingewikkeld gezien om deze internationale sectoren in het akkoord onder te brengen.
In het Nederlandse Klimaatakkoord staat alleen dat "de afspraken over zee- en luchtvaart geen onderdeel uitmaken van de afspraken (...) omdat hiervoor met name internationale afspraken worden gemaakt vanwege het grensoverschrijdende karakter."
'Luchtvaarttafel'
Wel was er het afgelopen jaar sprake van een aparte 'luchtvaarttafel'. Deelnemers waren vooral afkomstig uit de luchtvaartsector. Het leidde in maart tot een Ontwerpakkoord Duurzame Luchtvaart. De vertegenwoordiger van milieuorganisaties stapte op enig moment op, uit onvrede over de bereikte resultaten. In een brief aan de Tweede Kamer werd dit besluit toegelicht.
De sector neemt zo het ministerie in een houdgreep.
Vooral het feit dat de groei van de luchtvaart niet ter discussie werd gesteld, alsook het feit dat de luchtvaart vrijstellingen van belasting kent, is de milieubeweging een doorn in het oog. "De sector neemt zo het ministerie in een houdgreep en daar willen wij geen bijdrage aan leveren", schreven ze.
Wel gaan de gesprekken door, laat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat nu weten. Henri Werij zit namens de TU Delft aan de luchtvaarttafel. "Iedereen aan die tafel maakt zich zorgen over de uitstoot van CO2. De uitdaging voor de luchtvaart is enorm, maar alle partijen willen het probleem aanpakken."
Peeters noemt het een "gemiste kans" dat de luchtvaart niet meteen meegenomen is in het Klimaatakkoord. "Vooral ook uit lijfsbehoud voor de sector. Want als je 'Parijs' serieus neemt, dan kom je er niet mee om de uitstoot op het niveau van 2020 te houden."