Grieken naar de stembus, grote kans op machtswisseling

• Conny Keessen

  Correspondent Griekenland

Vandaag gaan Griekse kiezers voor het eerst in bijna vier jaar naar de stembus voor nationale verkiezingen. Het ziet ernaar uit dat zij kiezen voor een wisseling van de macht. De huidige, linkse premier Alexis Tsipras zal waarschijnlijk worden opgevolgd door de liberaal-conservatieve Kyriakos Mitsotakis. De vraag is alleen: krijgt hij de absolute meerderheid in het parlement?

Alexis Tsipras had gehoopt zijn termijn tot oktober vol te maken. Maar bij de Europese en lokale verkiezingen eind mei leed zijn partij Syriza een verrassend zware nederlaag. En dus kon hij niet anders dan vervroegde verkiezingen uitschrijven.

In elk interview en elke toespraak van de afgelopen weken, probeerde Tsipras het tij te keren. "Wij hebben gedaan wat onze voorgangers niet konden." Daarmee doelt hij op het einde van de noodkredieten, in augustus vorig jaar.

De Grieken lijken daar geen boodschap aan te hebben. In de opiniepeilingen heeft de conservatieve oppositiepartij Nieuwe Democratie al sinds de verkiezingen in mei een voorsprong van ongeveer 10 procent.

Volgens Aristidis Hatzis, hoogleraar Rechten en politiek commentator, spelen verschillende factoren een rol bij het verlies van Syriza. "De kwestie Noord-Macedonie heeft Tsipras stemmen gekost. Maar het zijn vooral de kiezers uit de middenklasse. Die zijn de laatste jaren door de Syriza-regering bedolven onder hoge inkomstenbelasting, hoge winstbelasting en hoge sociale premies."

Hun situatie is niet verbeterd en zij zijn het beleid van de premier zat, zegt Hatzis. "En uiteindelijk betaalt elke politicus daar de prijs voor, al heeft Tsipras het langer uitgehouden dan zijn voorgangers."

Voor een aanzienlijk deel waren het middenklassen die Tsipras in 2015 in het zadel hielpen, diep teleurgesteld als ze waren in de gevestigde partijen, de conservatieven en socialisten.

De jonge, radicaal-linkse politicus beloofde 'nee' te zeggen tegen de kredietverleners en een eind te maken aan de bezuinigingen. Wat volgde was een hectische periode, waarin Griekenland bijna uit de eurozone viel, Grieken massaal geld van hun rekeningen haalden, banken werden gesloten en kapitaalrestricties werden ingevoerd.

'Dramatische periode'

Voor ondernemer Nikos Manesiotis is het nog steeds een trauma. "De kapitaalrestricties die precies vier jaar geleden, juli 2015, over ons heen kwamen, leidden de meest dramatische periode in de geschiedenis van ons bedrijf. Dat wil ik nooit meer meemaken."

Als importeur van dierenvoedsel en kruiden kon Manesiotis zijn leveranciers in andere Europese landen niet meer betalen. "De regering zei toen dat het zes maanden zou duren, ik verwachtte zo'n twee jaar. En nu vier jaar verder, zitten we nog steeds met restricties."

Dat betekent dat hij betalingen tot 20.000 euro gewoon kan overmaken, maar boven dat bedrag heeft hij speciale toestemming van de centrale bank nodig. En door de hoge belastingen en sociale premies verdampt zeker 65 procent van zijn winst. "Tsipras kwam aan de macht met een boodschap van hoop, maar bracht alleen maar meer moeilijkheden."

Syriza mag dan bij de verkiezingen gaan verliezen, het zal naar alle waarschijnlijkheid wel de tweede partij in Griekenland blijven. Van een radicaal-linkse beweging heeft Tsipras Syriza omgevormd tot een gematigde linkse partij, die ook centrumlinkse kiezers trekt.

Winkelier Thodoris Staboulos heeft vertrouwen in Tsipras, die hij lef vindt hebben. Hij kon zijn winkel met traditioneel Griekse producten twee maanden geleden openen, door lastenverlichting voor kleine ondernemers "Net als de vorige keren stem ik Syriza, om sociale en economische redenen, maar vooral persoonlijk."

Staboulos is homoseksueel en voelt zich gesteund door initiatieven van de de huidige regering. "Door Syriza worden we niet meer in de hoek gedrukt. Hij voerde een wet door waardoor we nu een geregistreerd partnerschap kunnen sluiten."

De meeste peilingen geven aan dat de conservatieven een absolute meerderheid halen, dus meer dan 150 zetels in het 300 zetels tellende parlement.

"Hoe groot die exact wordt, hangt voornamelijk af van hoeveel kleine partijen de kiesdrempel van 3 procent halen", zegt Aristidis Hatzis. "De extreemrechtse Gouden Dageraad zal dat, helaas, halen. Een nieuwe ultranationalistische partij en de partij van oud-minister van Financiën Varoufakis zweven rond de grens."

En misschien speelt de opkomst een rol. Want verkiezingen in Griekenland worden in de regel niet in juli gehouden: dan gaan veel Grieken op vakantie.