Activist Hongkong: 'Peking moet onze toekomst niet bepalen'
Al weken is het onrustig in de straten van Hongkong. Ook vandaag, precies 22 jaar nadat de Britse Union Jack werd ingeruild voor de Chinese vlag, zijn er weer demonstraties en werd ook het parlementsgebouw bestormd. We spraken over de situatie met activist Joshua Wong.
"In de gevangenis, zonder klok, was het moeilijk om een besef te hebben van tijd. Ik wist niet precies wat er buiten allemaal speelde", zegt Wong. In 2014, tijdens een maandenlange bezetting van de straten van Hongkong, groeide hij uit tot de onomstreden protestleider van de stad. Hij werd veroordeeld tot twee maanden cel, maar werd afgelopen maand vervroegd vrijgelaten wegens goed gedrag.
"Gevangenisstraffen zullen ons niet klein krijgen", zegt hij nu in gesprek met de NOS, één van zijn eerste interviews als vrij man. "Integendeel. We zijn er alleen maar sterker van geworden." Hij draagt een blauw shirt met de tekst I stand for what I stand on. Wongs manier om zijn belangrijkste boodschap kracht bij te zetten.
"Hongkong is de plek waar ik ben geboren", zegt hij. "De plek waar ik leef, de plek waar ik van houd. De toekomst van Hongkong moet bepaald worden door de Hongkongers, niet door Peking."
"Ze moeten wakker worden", zegt Wong over de leiders van Hongkong en China:
Achter hem prijkt het kolossale gebouw van het Chinese Volksbevrijdingsleger. Afgesproken is dat Hongkong nog tot 2047, vijftig jaar na de overdracht, haar vrijheden mag behouden. Een land, twee systemen dus. Defensie en buitenlandse zaken vallen wel onder de directe verantwoordelijkheid van Peking.
Veel Hongkongers zien de invloed van de grote broer ook op andere fronten groeien, en stellen dat er aan hun vrijheden wordt getornd. Gewezen wordt bijvoorbeeld op boekverkopers die door de Chinese autoriteiten werden ontvoerd wegens kritische publicaties over de Communistische Partij, en op de Chinese douanebeambten die sinds kort hun intrek hebben genomen op het treinstation van Hongkong.
Een wet die uitlevering van burgers mogelijk moet maken aan landen waar Hongkong nu nog geen verdrag mee heeft, bleek voor veel Hongkongers de druppel. De wet zou China de kans geven inwoners van Hongkong en buitenlanders uit de stad op het vasteland te kunnen vervolgen.
Betogers bestormden vandaag het parlementsgebouw in Hongkong, eenmaal binnen hielden ze flink huis:
Demonstranten houden in Hongkong al weken de straten bezet. Ze nemen er geen genoegen mee dat de wet on hold is gezet. De politie greep de afgelopen weken meermaals in met traangas en rubberen kogels om de demonstranten uiteen te drijven. "Dat laat de harde lijn zien die president Xi Jinping en leider Carrie Lam hier voeren in Hongkong", zegt activist Wong daarover.
De invloed van Peking wordt ook bij de krantenkiosks steeds zichtbaarder. "Er zijn veel kranten in Hongkong", zegt vicevoorzitter Shirley Yam van de journalistenassociatie in Hongkong. "Slechts één of twee daarvan maken winst."
De kranten zijn er niet om geld te verdienen, maar zijn bedoeld om het politieke debat te kleuren, wil ze maar zeggen. "Meer dan een derde is in handen van de Chinese overheid of Chinese bedrijven, de helft heeft afgevaardigden uit de Chinese politiek aan boord", aldus Yam.
Eerder schreef Yam columns voor de South China Morning Post (SCMP), een Engelstalige krant uit Hongkong die sinds enkele jaren in handen is van de Chinese internetreus Alibaba. Daar stopte ze mee toen de krant een opinie-artikel terugtrok waarin ze kritiek uitte op president Xi. Volgens de SCMP gebeurde dat omdat het stuk "niet voldeed aan de redactionele standaarden".
Als de media over bepaalde onderwerpen geen verslag meer mag doen, dan is dat zelfcensuur.
Op die zaak wil Yam liever niet meer ingaan. Wel zegt ze zich, in bredere zin, zorgen te maken over de toenemende invloed van Peking in het medialandschap. "In ons jaarlijkse onderzoek onder journalisten gaf een kwart aan dat hun baas ze heeft verteld niet te veel, of zelfs helemaal niet te schrijven over onafhankelijkheid van Hongkong", zegt ze.
"Begrijp me goed: ik ben geen voorstander van onafhankelijkheid. Maar als de media over bepaalde onderwerpen geen verslag meer mag doen, dan is dat zelfcensuur. Daar is niemand in Hongkong bij gebaat."
Joshua Wong stelt dat de speciale status van Hongkong binnen China zijn beste tijd gehad heeft. "Het is verworden tot 'één land, anderhalf systeem'", meent hij.
Het rechtssysteem van Hongkong staat als een huis, daar hoeft u zich echt geen zorgen over te maken.
Supporters van Peking weigeren daarin mee te gaan. "Nee, totaal niet. Ook de uitleveringswet heeft niets te maken met een land, twee systemen, of met de vrijheid van meningsuiting. Veel mensen begrijpen de wet gewoon niet", zegt Chung Kwok-pan, een afgevaardigde van de textiel- en kledingsector in de Legislative Council, het Hongkongse parlement.
"De boosheid van het publiek richt zich vooral op de manier waarop de overheid te werk is gegaan", zegt Chung, die geldt als pro-Peking. De manier waarop de zaak van de boekverkopers door de media is gebracht noemt hij desgevraagd totaal misleidend. "Het rechtssysteem van Hongkong staat als een huis, daar hoeft u zich echt geen zorgen over te maken."
Oppositiepartijen eisen nog altijd dat de overheid de omstreden uitleveringswet helemaal intrekt. "Tijdelijk uitstel is niet genoeg", zegt Kwong Chun-yu, verkozen als lid van de Democratische Partij. "Bovendien willen we dat de rol van de politie wordt onderzocht. We denken dat ze hun macht hebben misbruikt door onnodig en te zwaar in te grijpen tegen de demonstranten", stelt hij over het traangas en de rubberkogels. "Ik maak me grote zorgen, en zal me blijven inzetten voor de veiligheid van de Hongkongers."
Ook Joshua Wong toont zich strijdbaar. "Ik heb veel geslapen in de gevangenis. Nu ik weer vrij ben, zal ik de strijd weer gaan oppakken om de toekomst van Hongkong in eigen hand te houden. De 1 juli-mars laat de kracht van het volk zien."
