EU-lijsttrekkers grijpen laatste kans, anders toch Brusselse achterkamertjes
Het woord is nu aan het nieuwe Europees Parlement. Vandaag komen de fractievoorzitters van de politieke families in Brussel langs bij Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders. "Nu moeten we als politici laten zien wat democratie waard is", zegt Manfred Weber, samen met Frans Timmermans de belangrijkste spitzenkandidat bij de Europese verkiezingen van mei.
Het was de bedoeling dat één van de spitzenkandidaten de opvolger zou worden van Jean-Claude Juncker als voorzitter van de Europese Commissie, het dagelijkse EU-bestuur. Maar voorlopig komt het nieuw gekozen Europees Parlement er niet uit. Geen enkele kandidaat heeft een meerderheid achter zich.
Bij de EU-top van afgelopen vrijdag verklaarde de Franse president Macron dat de spitzenkandidaten 'dood' waren. Er moet een zoektocht naar nieuwe namen worden gestart, was zijn conclusie. Bondskanselier Merkel was iets minder hard, maar liet eveneens doorschemeren dat de zaak muurvast zit. Verschillende regeringsleiders blokkeren de benoeming van de christendemocraat Manfred Weber tot commissievoorzitter, terwijl anderen de voet dwarszetten als het om de sociaaldemocraat Frans Timmermans gaat.
Maar, zoals premier Rutte na afloop zei: "Alles is nog mogelijk. Er is nog niks besloten." Daarom werd Tusk gevraagd om met iedereen in gesprek te gaan.
Toch weer de achterkamertjes
Voor het parlement staat er meer op het spel dan alleen de benoeming van Weber of Timmermans. Het parlement heeft het systeem van spitzenkandidaten bedacht om vooral de burger meer invloed te geven op de benoeming van de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. Om de Europese politiek transparanter te maken. En nu zien de bedenkers van het systeem dat het niet alleen uit hun vingers glipt, maar dat regeringsleiders als vanouds in achterkamertjes compromissen proberen te sluiten.
Weber en Timmermans hebben in bijna alle EU-landen campagne gevoerd en hebben het idee dat mede daardoor de opkomst voor de verkiezingen hoger was dan in 2014. Maar omdat de uitslag niet helder is (beide grote partijen verloren), is er een impasse ontstaan.
Vandaag is volgens Manfred Weber een laatste kans. Hij roept de andere fractievoorzitters dan ook op om de geschillen te begraven, omdat er anders aan het hele systeem van de spitzenkandidaten een einde komt.
De sociaaldemocraten zijn dit weekend tot een zelfde besef gekomen. De kersverse Spaanse fractieleider Iratxe Garcia van de partij van Frans Timmermans heeft de hand uitgestoken. "Ik zie nog steeds ruimte om tot een compromis te komen", liet ze weten.
Andere koers
De liberalen zijn daar nog niet zo van overtuigd. Daar willen ze vooral de macht van de christendemocraten breken. Die partij heeft decennialang de Europese politiek bepaald en moet nu een toontje lager zingen, valt in de wandelgangen te horen. De liberalen hebben in de vorm van de Franse president ook een belangrijke vertolker van dat gevoel (Renew Europe heet hun partij). En dus blokkeren ze zowel in de Europese Raad als in het parlement elke oplossing waarbij Manfred Weber de nieuwe Commissievoorzitter wordt.
De Groenen, nodig voor een meerderheid in het parlement spelen een ander spel. Daar willen ze eerst een regeerakkoord, zoals dat in Nederland ook altijd gaat en pas daarna de poppetjes. "We kiezen de beste persoon bij die inhoud", klinkt het daar. En dat geluid sluit aan bij de opmerkingen die premier Rutte na afloop van de top maakte. "We hebben de tijd."
Vandaag dus ontvangt Tusk de fractievoorzitters. Daarna gaat Tusk met de belangrijkste EU-leiders (Merkel, Macron, Sanchez, Conte, Rutte en May) naar Osaka, waar aan het einde van de week een G20-top is. En volgende week zondag is er dan een extra EU-top, waar de leiders hopen dat er een oplossing is voor het probleem.
