'Journalist en informant gaan niet samen, maar ik had burgerplicht'

Hij erkent dat het problematisch is, als journalist samenwerken met de geheime dienst. Het was naar eigen zeggen zelfs de grootste fout van zijn leven. "Je kunt niet als journalist samenwerken met de inlichtingendienst", zegt misdaadjournalist Bas van Hout stellig in reactie op de berichtgeving van de Volkskrant, die vanochtend onthulde dat Van Hout informant was, maar door fouten van de geheime dienst jarenlang gevaar liep.

Maar "de grootste fout uit mijn leven" is volgens Van Hout maar het halve verhaal, zegt hij tegen de NOS. "Je hebt ook een burgerplicht. Als je weet dat er een moord gaat plaatsvinden, heb je de plicht om dat te melden."

Van Hout had het het nu allemaal anders gedaan, zegt hij in gesprek met de NOS:

Van Hout spreekt over een duivels dilemma, een catch-22. "Ik kon niet anders dan meewerken, omdat ik voorkennis had van zeer ernstige en levensbedreigende delicten. Ik kan niet met mezelf leven als ik daar kennis van heb, en die mensen liggen later op straat met kogels in hun hoofd of wat dan ook; en ik ben daar op dat moment mede moreel verantwoordelijk voor."

Of er door zijn samenwerking met de BVD, de voorloper van de AIVD, afrekeningen zijn voorkomen, daarop kan Van Hout naar eigen zeggen niet ingaan.

De journalist zegt dat hij lange tijd gedacht heeft dat hij veilig was, dat er zorgvuldig met de informatie die hij deelde werd omgegaan. Over de mensen met wie hij direct heeft gewerkt is hij te spreken, die zouden "op pad gestuurd zijn met een boodschap". Maar over de mensen "die erboven staan" is hij fel. Die zouden zijn veiligheid en die van zijn familie doelbewust in gevaar hebben gebracht.

Dat de AIVD uiteindelijk Van Hout wel op de hoogte bracht van het lek waaruit bleek dat hij informant was, is voor Van Hout volstrekt onvoldoende. "Zij hebben welbewust informatie achtergehouden, waarvan ze wisten dat het levensbedreigend was. Ze hebben hun medewerker (Van Houts contactpersoon bij de geheime dienst, red.) op pad gestuurd om mij met een kluitje in het riet te sturen, van joh: er is gelekt binnenskamers maar dat is onder controle, verder is er niks aan de hand. Terwijl ze wisten dat op dat moment mijn naam al in het criminele milieu circuleerde, en dat die gestolen dossiers aan criminelen waren verkocht, en aan advocaten en journalisten", stelt Van Hout.

Hij zegt verder dat hij en zijn gezin doelbewust aan hun lot zijn overgelaten. "Ik heb criminelen in huis gekregen die het dossier hebben opgeëist. Die zijn binnengedrongen om dat dossier dat ik niet had op te eisen."

De Volkskrant kwam het verhaal al eind vorig jaar op het spoor, maar wachtte in overleg met Van Hout met publiceren. De misdaadverslaggever gebruikte die tijd om zijn journalistieke contacten in het criminele milieu te informeren om zo misverstanden en represailles te voorkomen.

Van Hout daarover: "Je hebt natuurlijk het vertrouwen gekregen van een grote groep mensen die in de eredivisie criminaliteit zitten. Ik heb gezegd tegen ze: moet je luisteren, ik praat met iedereen, dus om mijn verhaal compleet te krijgen. Ze weten dat alles wat ze zeggen gepubliceerd kan worden. Ik heb geen mensen verraden, ik heb geen mensen erbij gelapt. Er zijn geen strafvervolgingen geweest door mijn handelen of door mijn gesprekken met de AIVD, BVD. Dus ik kon voor mezelf verkopen dat het op deze manier goed was."

De vijf maanden gebruikte hij ook om zelf onderzoek te doen naar wat er is gebeurd en wie betrokken waren, wat volgens hem geleid heeft tot "ongelooflijk brisante informatie". Hij hoopt dat er eind dit jaar een eigen boek ligt en een tv-documentaire. Voor die laatste werkt hij samen met documentairemaker Gideon Levy. "De Volkskrant heeft een deel en ik heb zeg maar de andere 80 procent. Er is veel meer."

Geloofwaardigheid als journalist

Secretaris Thomas Bruning van de Nederlandse Vereniging van Journalisten zegt in een reactie dat hij zich aansluit bij de les die Van Hout heeft geleerd: "Neem als journalist nooit de rol van informant voor een veiligheidsdienst op je. Dat is een les die hij heel duur heeft moeten betalen."

Bruning begrijpt het dilemma van Van Hout, maar vindt dat de misdaadjournalist te ver is gegaan. "Je burgerplicht doen is iets anders dan op continue basis een relatie aangaan met een veiligheidsdienst. Je geloofwaardigheid als journalist staat dan op het spel."

Het niet informeren van een informant over dreigingen noemt Bruning in het algemeen "heel kwalijk". "Dat geldt voor elke informant van de geheime dienst, niet alleen voor een journalistieke bron. Het is goed dat de CTIVD daar een vernietigend rapport over heeft uitgebracht."