Klaver heeft spijt van 'moddergooien en lelijke politiek'

Hij schond "de onderlinge vertrouwelijkheid" en vertoonde "ontoelaatbaar gedrag". Er vielen grote woorden in de mail waarin GroenLinks-leider Klaver gisteravond meldde dat Tweede Kamerlid Zihni Özdil uit de fractie stapt. Op zijn beurt sprak Özdil daarna op sociale media van "karaktermoord".

Vandaag noemt Klaver de onderlinge verwijten van gisteren "lelijke politiek" waar hij van baalt. Maar wat ging er vooraf aan deze breuk?

In deze video zie je hoe GroenLinks-leider Klaver vandaag op het rumoer reageert. Daaronder hebben we op een rij gezet wat er mis ging bij GroenLinks.

We gaan terug naar twee weken geleden, medio mei. In dagblad Trouw verschijnt een interview met Özdil over het leenstelsel, dat hij "asociaal" noemt. Dat is opmerkelijk, want het leenstelsel kwam er in 2015 met steun van Özdils partij GroenLinks.

Sterker nog: GroenLinks-leider Klaver speelde destijds een belangrijke rol in de onderhandelingen over het stelsel. Volgens politiek verslaggever Xander van der Wulp ligt het onderwerp daarom gevoelig. "Als Klaver nu zegt dat hij van het leenstelsel af wil, kan dat imagoschade opleveren."

Vlucht naar voren

Daarom koos Özdil de vlucht naar voren, aldus Van der Wulp. Hij verraste de partijtop door zich in Trouw tegen het leenstelsel te keren. "Hij was bang dat er anders niets zou veranderen." En hij had succes, want twee dagen later trok GroenLinks - bij monde van partijleider Klaver - de steun voor het leenstelsel alsnog in.

"GroenLinks was al langere tijd niet meer zo blij met het leenstelsel en veel leden wilden er ook vanaf", vertelt Van der Wulp. "Maar dat hadden ze liever op een zelfgekozen moment bekendgemaakt en niet in verkiezingstijd."

Daarom was er vorige week een gesprek tussen Özdil en Klaver over het leenstelsel-interview in Trouw. In dat gesprek ging het er hard aan toe. Naar eigen zeggen moest Özdil beloven dat hij zich voortaan onvoorwaardelijk aan de fractiediscipline zou houden. Daar had hij grote moeite mee.

Fractieoverleg zonder Özdil

En dan komen we bij gisteren. Alle Kamerleden van GroenLinks, behalve Özdil, komen bij elkaar. De fractie besluit het vertrouwen in Özdil op te zeggen. De directe aanleiding is dat hij had geprobeerd om het gesprek met Klaver vorige week op te nemen, wellicht om het later tegen zijn partijleider te kunnen gebruiken.

Hoe zijn collega-fractiegenoten daarvan weten? Özdil zou een collega uit de fractie over zijn opnamepoging hebben verteld. Die collega, die zichzelf volgens Özdil als zijn vertrouweling had opgeworpen, stapte vervolgens met het verhaal naar de partijleiding.

Trots

Na het fractieberaad van gisteravond gaan Klaver en GroenLinks-Kamerlid Kathalijne Buitenweg met Özdil in gesprek. Dat resulteert in een Facebook-post, waarin Özdil schrijft dat hij de afgelopen twee jaar met trots Kamerlid is geweest. Hij zegt afscheid te nemen van de fractie en zijn zetel niet mee te nemen, maar aan GroenLinks terug te geven.

De GroenLinks-fractie wilde eigenlijk graag met een gezamenlijke verklaring naar buiten komen, maar daarin ging Özdil dus niet mee. Daarop komt er een mail van Klaver aan de achterban van de partij. De GroenLinks-leider spreekt daarin over een vertrouwensbreuk. Volgens Klaver is er iets grondig misgegaan. "Een creatief denker, die als Kamerlid in de knoop kwam", noemt hij Özdil. "We hebben het lang geprobeerd, maar het is lang niet gelukt."

Ook benadrukt Klaver in zijn mail dat er geen inhoudelijk meningsverschil speelde, maar dat Özdil keer op keer afspraken schond, evenals de onderlinge vertrouwelijkheid. "En hij vertoonde ontoelaatbaar gedrag waardoor collega's zich niet meer veilig voelden", schrijft hij, waarmee hij doelt op de poging van Özdil om zijn gesprek met Klaver op te nemen.

Fractiediscipline

Özdil reageert op sociale media op de mail van Klaver. Hij zegt het jammer te vinden "dat de partijleiding voor karaktermoord heeft gekozen". En dat politiek over meer gaat dan fractiediscipline. "Het gaat ook over authenticiteit, over koers houden. Zonder last of ruggespraak."

Klaver zegt vandaag dat zijn mail meer vragen heeft opgeroepen dan helderheid heeft gecreëerd. "Ik heb dingen gezegd over Zihni die de situatie niet duidelijk maken. En daar baal ik van, want daarmee is er een heel lelijke situatie ontstaan van de meest lelijke politiek die er bestaat. Daar heb ik zelf aan bijgedragen en dat is niet goed."

'Heel naar moddergevecht'

Volgens politiek verslaggever Van der Wulp is het er achter de schermen hard aan toegegaan. "GroenLinks-Kamerleden vertellen dat de stress Özdil te veel werd en dat hij onbetrouwbaar en onbereikbaar was. Er wordt zelfs van alcoholproblemen gesproken. Al met al een heel naar moddergevecht."

Özdil zelf zegt vandaag in een schriftelijke reactie daarop dat hij blij is dat de partijleiding de afhandeling betreurt. "Het was chic geweest om ook de onterechte anonieme beschuldigingen over alcoholisme en mijn functioneren terug te nemen." Wel kijkt Özdil er met trots op terug dat het leenstelsel nu ter discussie staat. "Ik wens al mijn collega's het allerbeste", besluit hij.