EU-leger? Nexit? Straatsburg? Wat willen de partijen met Europa?
Europa. Best Belangrijk. Het was de slogan van de overheid rond het referendum over een Europese Grondwet in 2005. Die grondwet kwam er toen niet, een flinke meerheid stemde tegen. Desalniettemin is de EU een steeds grotere rol gaan spelen. De unie heeft meer invloed op ons leven dan vroeger.
Best belangrijk dus, maar hoe belangrijk willen we de EU laten worden? Vandaag (op Europadag, daarover later meer) spreken de lidstaten daarover op een top in Roemenië en over exact twee weken kan iedereen zich erover uitspreken in het stemhokje.
Interessant daarom om eens te kijken wat de partijen waar je op kan op stemmen op 23 mei willen met en van Europa. Moet er meer macht naar Brussel, of juist minder? Moet Nederland eruit? Of moet de besluitvorming misschien anders?
Hieronder een overzicht van de belangrijkste partijen en hun belangrijkste standpunten:
PVV
"Kiezen voor Nederland", begint de PVV de lijst met EU-standpunten. "Het kabinet belast Nederland kapot, verscheept miljarden naar Zuid-Europa en zet onze grenzen wagenwijd open. Allemaal om te voldoen aan de eisen van de Europese Unie."
Uit de EU en uit de euro (terug naar de gulden) is dus het devies. "Door ons te bevrijden van Brussel kunnen we handelsverdragen sluiten met de rest van de wereld". Bovendien kan Nederland dan weer beslissen over de eigen grenzen en over het eigen geld. "Politieke beslissingen nemen we in Den Haag, niet in Brussel. "
D66
'Kiezen vóór Europa' is de slogan van D66 en dat laat weinig aan de verbeelding over: de EU-lidstaten moeten gezamenlijk opereren als het gaat om asielbeleid, de energiemarkt, defensie, criminaliteitsbestrijding en belastingen. En daar mogen best andere landen aan meedoen: "mits die landen er klaar voor zijn".
En wat betreft de werking van de EU heeft de partij ook ideeën. Meer macht naar het parlement bijvoorbeeld: "Parlementariërs moeten zelf wetsvoorstellen kunnen indienen en parlementaire enquêtes kunnen uitvoeren." En de partij wil ook een vaste Europese zetel in de VN-Veiligheidsraad, in de Wereldhandelsorganisatie, het IMF en de Wereldbank.
VVD
De liberalen willen dat lidstaten zoveel mogelijk zelf doen en dat Europa alleen werkt aan grensoverschrijdende zaken. Daar valt in ieder geval onder: het versterken van de economie en het creëren van banen. Maar de VVD wil ook "grip op migratie en een einde maken aan illegale migratie".
En Brussel zelf? "De EU wordt slanker en slagvaardiger", heet het. Geen onnodige regels meer, geen geldverspilling en geen bemoeienis met onderwerpen die Nederland zelf kan regelen. "Kortom: minder onzin uit Brussel."
GroenLinks
GroenLinks wil vanzelfsprekend allerlei duurzaamheidsmaatregelen van de EU, waaronder een gezamenlijk netwerk van snelle treinen en een netwerk voor groene energie. Maar de partij heeft ook ideeën over de toekomst van de unie. Besluitvorming in de EU moet transparanter. "Dan kunnen kiezers hun politici ook belonen of bestraffen op basis van wat ze doen."
En nog concreter wil de partij: Europese kieslijsten (in plaats van de nationale die er bij de komende verkiezingen zijn) en het stemrecht naar 16 jaar, in plaats van 18. Ook wil GroenLinks dat het Europees burgerinitiatief laagdrempeliger wordt zodat mensen makkelijker voorstellen op de agenda kunnen te zetten.
CDA
Het CDA vindt veiligheid, klimaat, energie, vluchtelingenbeleid en economische stabiliteit de belangrijkste taken van de Europese Unie. De christendemocraten stellen dat Nederland een krachtig en slagvaardig Europa nodig heeft "om onze belangen te beschermen".
Maar de EU moet zeker ook oog houden voor het beleid van nationale staten. En verder moeten er dingen anders aan de EU: meer democratische transparantie, meer controle op besluitvorming en meer samenwerking in kleinere groepen landen. "Want niet alle problemen vragen om een uniforme aanpak voor alle 27 lidstaten."
Forum voor Democratie
Forum is een van de meest EU-kritische partijen. Op de website begint het nog mild: "Europa, de Europese beschaving en Europese samenwerking zijn zeer belangrijk". Maar over de EU is de partij minder lyrisch: "een volstrekt ondemocratische moloch" en "een kartel bovenop het kartel".
De partij wil dan ook dat er een referendum komt over het lidmaatschap van de unie. En dat de kiezer daar dan vervolgens tegenstemt. "De open grenzen leiden tot ongecontroleerde immigratie en een hoger risico op terreuraanslagen en het buitenlands beleid van de EU stortte ons meermaals in roekeloos avonturisme."
SP
De Socialistische Partij vindt dat het hoog tijd is om de EU flink te hervormen. De partij wil onder meer af van een Europese Commissie die steeds meer macht naar zich toetrekt. "In plaats daarvan kunnen landen beter zelf voorstellen doen voor Europese wetgeving."
Ook moet de EU-begroting van de SP met de helft omlaag. "Subsidies voor fietspaden, picknickplaatsen en projecten die de Europese identiteit opbouwen zijn volgens de SP geen zaken waaraan Brussel geld aan moet uitgeven." Volgens de socialisten moeten de lidstaten weer een centrale rol spelen. "We willen geen Europese superstaat en geen Europese regering."
PvdA
"De PvdA kiest voor een beter Europa dat werkt voor mensen", is de Europese strijdkreet van de sociaal-democraten. De partij stelt dat de onvrede over de EU groot is, vooral onder mensen die het al moeilijk hebben. "Ook staat de geloofwaardigheid van de EU op het spel doordat de eigen waarden op het gebied van mensenrechten en de rechtsstaat intern onder druk staan."
De partij heeft concrete maatregelen om de EU beter te laten functioneren. Het moet makkelijker worden om te werken met meerderheidsbesluitvorming, vindt de PvdA. Nu is het zo dat veel besluiten kunnen worden geblokkeerd met een veto. Ook willen de sociaal-democraten net als veel andere partijen minder vergaderplekken, dus geen pendelende parlementariërs meer tussen Brussel en Straatsburg.
ChristenUnie-SGP
De kaft van het gezamenlijke verkiezingsprogramma van de partijen is tamelijk helder. "Samenwerking, ja. Superstaat, nee." Ondertitel: "Voor een christelijk geluid in Europa". Het samenwerkingsverband ziet het als "Bijbelse opdracht" om op te komen voor vrede en recht. "We komen in actie tegen geloofsvervolging. We zorgen voor armen en kwetsbaren."
ChristenUnie-SGP vindt dat verdere machtsuitbreiding moet worden voorkomen. De zinsnede "een steeds hechter verbond tussen de volkeren van Europa" moet dan ook uit het Verdrag van Maastricht worden gehaald. En ook deze partijen vinden dat er slechts nog vergaderd dient te worden in Brussel.
Partij voor de Dieren
Onder de titel "Plan B voor Europa" zet de Partij voor de Dieren uiteen waar het naartoe moet met de EU. Kort gezegd: minder landbouwsubsidies, meer maatregelen tegen klimaatverandering, meer aandacht voor dierenwelzijn.
Daar horen overigens geen nieuwe bevoegdheden bij voor de EU. "Wij zijn zeer kritisch over de huidige, ondemocratische vorm van de Europese Unie", heet het. "Er gaat niet nóg meer macht naar Brussel." Voor de duidelijkheid wordt daar nog aan toegevoegd: "Voorstellen voor de oprichting van een Europees Openbaar Ministerie, een Europees leger of Europese pensioenstelsels wijzen we af. Zulke zaken kunnen landen beter nationaal regelen."
50Plus
De eerste drie punten van het Europese verkiezingsprogramma zijn typisch 50Plus: "Meer aandacht voor de positie van ouderen, afwijzen van elke vorm van leeftijdsdiscriminatie en een Eurocommissaris voor vergrijzingsproblematiek."
Over de EU zelf zegt de partij de meerwaarde van het lidmaatschap te zien, maar het moet "niet meer; wel beter". 50Plus wil Europese regelgeving terugdringen. "Afblijven van wat landen zelf kunnen regelen." Verder moet de unie zich nadrukkelijk niet bezighouden met het onderwerp pensioenen.
Denk
In het verkiezingsprogramma "Denkend aan Europa", schrijft de partij dat inclusiviteit, buitenlandbeleid, klimaat en welvaart "de belangrijkste zaken zijn om te regelen met bondgenoten binnen Europa". De partij vindt bijvoorbeeld dat landen die de grenzen onterecht sluiten voor vluchtelingen zwaar moeten worden gestraft.
Denk wil het Europese bestuur "grondig hervormen" en is als een van weinige partijen voor een Europees leger. Lidstaten moeten daarbij overigens wel zeggenschap houden over hun eigen militairen.
Volt Nederland
Deze partij, onderdeel van de internationale beweging Volt Europa, wil onder meer dat de EU de (groene) economie stimuleert. "De unie als economische grootmacht", heet het. Verder moet er humaan met migratie worden omgegaan en hoort onderwijs centraal te staan.
En wat betreft het EU-bestuur? Volt wil onder meer een echte Europese regering en Europese partijen.
De Groenen
Deze partij heeft één heel duidelijke wens: een basisinkomen, om de economie te stimuleren. Verder moet de consumptie worden beperkt en moet er worden gewerkt aan klimaat-neutrale energie. Wat betreft de EU moet het Europees Parlement voortaan wetten kunnen indienen, vindt De Groenen.
vandeRegio & Piratenpartij
"Europa moet democratiseren, anders valt de unie uiteen", stelt het samenwerkingsverband tussen vandeRegio & Piratenpartij. En dat moet gebeuren door regiopolitiek "een voet binnen de deur" te geven in Brussel. Belangrijke thema's vindt de partij onder meer: circulaire economie en duurzame industrie.
Jezus Leeft
"Jezus Leeft gaat de Europese verkiezingen 2019 in met nummer 1-programmapunt: volg Jezus", zo staat op de website. Verder wil de partij uit de EU, omdat het "handenvol geld" kost.
