Da Vinci-ruzie tussen Italië en Frankrijk bijgelegd, 500 jaar na zijn dood

Alsof er de afgelopen maanden niet geruzied was over de erfenis van Leonardo Da Vinci bezocht president Macron vanmorgen het graf van de kunstenaar, gebroederlijk met zijn Italiaanse collega Mattarella. 500 jaar na zijn dood weet het genie zijn geboorteland en het land van zijn laatste rustplek nog te verzoenen.

Wereldwijd wordt vandaag de sterfdag van het genie uit de Renaissance herdacht. Naast de bescheiden ceremonie in het Franse Amboise wordt in Londen een herontdekt portret van de oude meester gepresenteerd, hoopt men in België toch een échte Da Vinci te hebben en kan het publiek in Amsterdam stemmen of een afgeschreven werk misschien toch echt is.

Macron zei bij de ceremonie in Amboise dat de Renaissance de mensheid voorgoed heeft veranderd. "Het beste van Frankrijk en Italië kwam erin samen en daarom hebben onze landen zo'n onverbrekelijke band."

Homo universalis

"Het beeld van het universele genie spreekt mensen nog altijd aan", zegt Da Vinci-kenner Michael Kwakkestein van het Nederlands Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut in Florence, bij uitstek de stad van de meester. "Hij was pionier met een ongebreidelde nieuwsgierigheid, een visionair uitvinder die zijn tijd ver vooruit was."

Kunstenaar, architect, uitvinder, chemicus, filosoof, anatomist, homo universalis. "Hij probeerde de hele schepping te kennen en de plek van de mens daarin. Als hij schilderijen maakte of machines ontwierp, baseerde hij zich op de natuur. Hij kon aan niks beginnen voordat hij er een allesomvattende kennis van had: als hij mensen afbeeldde, wilde hij de anatomie kennen; om bergen te schilderen studeerde hij geologie."

Blockbustertentoonstelling

Geen wonder dat de faam van de duizendpoot afgelopen maanden inzet was van een strijd tussen Italië en Frankrijk. Da Vinci was geboren en getogen in het eerste land, maar stierf en werd begraven in het andere, waar hij drie jaar voor zijn dood op 67-jarige leeftijd was gaan wonen. Van de minder dan twintig schilderijen die er van hem bekend zijn, eindigde een derde zo in het Louvre.

Het Franse museum kondigde daarom twee jaar geleden al een blockbustertentoonstelling aan van Da Vinci, waarin naast de eigen werken ook bruiklenen uit de collectie van de Britse koningin en Italiaans staatsbezit te zien zouden zijn. Er wordt zelfs gefluisterd dat Salvator Mundi, het duurste schilderij ooit verkocht, voor het eerst sinds de veiling in 2017 er vanaf oktober te zien zal zijn.

Nationalisten die daarna in de Italiaanse regering kwamen, konden het niet verkroppen dat Frankrijk zich de Italiaanse held zo toe-eigende. "Leonardo is Italiaan. Hij is alleen gestorven in Frankrijk", zei de Italiaanse onderminister Borgonzoni misnoegd. Ze meende dat Italië door de grote bruikleen "in de marge van dit grote evenement terechtkomt" en riep haar regering op de toezegging in te trekken.

Marrarella en Macron legden bloemen op het graf van Da Vinci:

Het geharrewar over Da Vinci voegde zich de afgelopen maanden bij ander gekibbel over en weer tussen de buurlanden: over de koers van Europa, maatregelen tegen immigratie en de protesten van gele hesjes. Uitspraken van Italiaanse vicepresidenten werden door Frankrijk als zo'n grote provocatie gezien dat het land zelfs kort de ambassadeur terugtrok.

De diplomatieke rel mocht het Da Vinci-feestje uiteindelijk niet verpesten, vonden beide landen. Begin maart legden de Fransen en Italianen hun Da Vinci-twist bij, hoewel er geen details werden gegeven over wat er dan uitgeleend wordt. Het bezoek van Mattarella moest volgens de woordvoerder van Macron in het teken staan van de goede onderlinge banden en een feest van de Europese cultuur worden.

President Mattarella legde daar dan ook de nadruk op. "Onze vriendschap is zo sterk en diep dat die tegen iedere beproeving bestand is." 500 jaar na zijn dood kan Da Vinci zo nog vredesdiplomaat aan zijn cv toevoegen.