Waarom nog geen vrouwen als scheidsrechter in de eredivisie?

• Remy Hersbach

  redacteur Online

Het vrouwenvoetbal zit enorm in de lift, maar voorlopig zien we toch nog geen vrouwelijke scheidsrechters bij het profvoetbal, liet de KNVB woensdagochtend weten. Dat roept de vraag op: waarom niet? Want in bijvoorbeeld Duitsland en Frankrijk zijn er wel vrouwen op het hoogste niveau. Zijn er hier geen goede scheidsrechters, is het vak te zwaar of weten ze niet door te dringen in een mannenbolwerk?

"We komen simpelweg vrouwen tekort", zegt assistent-scheidsrechter Nicolet Bakker (35), die zelf twee wedstrijden actief was in de toenmalige Jupiler League. "We hebben gisteren een bijeenkomst gehad, daaruit bleek dat er 4200 mannelijke scheidsrechters waren, tegenover 42 vrouwen. Daar zit het hem al in."

Meer aandacht voor het vak en positieve rolmodellen, zouden volgens haar helpen. "Als je net komt kijken als scheidsrechter begin je onderaan. Dan tref je bij de plaatselijke voetbalclubs allemaal 50-plussers. Als jong meisje moet je dan best wel ballen hebben om overeind te blijven. Ik denk dat meiden daar best wel snel op af kunnen knappen." Ze pleit voor meer begeleiding door de KNVB.

De voetbalbond zegt daar hard mee bezig te zijn. Scheidsrechter Kevin Blom, die het project leidt, vindt het jammer dat het bericht over de vrouwenarbiters vandaag naar buiten kwam, omdat de bond er juist veel tijd in steekt. "Het aantal vrouwelijke scheidsrechters moet omhoog en in de breedte is inderdaad nog veel winst te behalen. Ons beleid is heel simpel, iedereen die presteert op het juiste niveau, daar staan de deuren voor open. Het doel is dat de vrouwen uiteindelijk in het betaald voetbal terechtkomen. Het niveau is er zeker, maar nog geen vrouw is nu zover."

De stap van het amateurvoetbal naar betaald voetbal is een grote uitdaging. Zo moeten de vrouwen aan zware conditie-eisen voldoen om te kunnen promoveren naar de top en is de weg ernaartoe lang. Dat erkent Blom. "Je moet tegenwoordig haast een atleet zijn als scheidsrechter. Maar dat geldt niet alleen voor vrouwen, ook voor jonge gasten. Daar moet je keihard voor werken."

Hoewel het voor vrouwen zwaarder is om de lichamelijke testen te halen, is dat volgens Blom geen probleem, ziet hij bij de vrouwen in het talententraject van de KNVB. "Als je ziet hoe fit die meiden nu zijn, daar is gewoon een knop omgegaan."

Als er in Nederland een vrouw is die kans maakt om een profvoetbalwedstrijd te leiden, is het de 27-jarige Shona Shukrula wel. Ze begon als voetballer bij AFC'34 in Alkmaar, werd daar clubscheidsrechter en belandde binnen mum van tijd in het talententraject van de KNVB.

Tegenwoordig fluit ze in de derde divisie van de amateurs en is de top dichtbij. "Dit zijn de jaren waarop ik door moet pakken, ik ben hartstikke hard aan het trainen, vijf keer per week", vertelt ze. Ambitie genoeg, want naast al dat trainen werkt Shukrula ook fulltime als officier van justitie. Een combinatie die volgens haar "hard werken, maar te doen" is.

De conditietesten voor het betaalde profvoetbal zijn zwaar, maar ze zijn voor Shukrula geen probleem. "Het zijn inderdaad zware testen, maar dat geldt ook voor mannen. Als je wilt meedoen met de grote jongens, moet je ook de jongenstesten halen."

Dat het hard werken is, bevestigt Blom. Hij wil zich niet wagen aan een voorspelling wanneer er een vrouw in de eredivisie de toss doet. "Normaal kijk je bij scheidsrechters van jaar tot jaar en ga je op zoek naar hun plafond. Zelf heb ik ook nooit geroepen; ik ga het betaald voetbal halen, er zijn zoveel hordes te nemen. Dat heeft met fitheid te maken, maar ook met je prestaties. We proberen nu zo goed mogelijk te kijken hoe we ervoor kunnen zorgen, dat vrouw en man, de top kunnen halen."

Imagoprobleem

Fijke Hoogendijk (40), die net als Nicolet Bakker een internationale FIFA-licentie heeft bij de vrouwen, en bij de mannen in de derde divisie vlagt, vindt dat er met het beleid van de bond progressie wordt geboekt, maar ziet ook een belangrijke rol voor de KNVB weggelegd: het verbeteren van het imago. "Ik voetbalde zelf en zag dat de KNVB dat vanaf de tweede klasse en lager in het vrouwenvoetbal vaak scheidsrechters neerzet die eigenlijk niet geschikt zijn. Van die dikke oude mannetjes die in de middencirkel blijven hangen. Als dat het beeld is dat je als vrouw hebt van een scheidsrechter, dan krijg je geen zin in het vak."

Hoogendijk wijst erop dat er nu in Nederland in de hogere klassen van het amateurvoetbal nu zeven vrouwelijke arbiters actief zijn. "En zelfs voor ons als internationals bij de vrouwen is het lastig om het betaald voetbal te halen. Dan is er onder ons nog een handjevol talent en verder zijn er niet veel vrouwen actief in de arbitrage. Dat is zonde, want het zo'n mooi vak, ook juist voor vrouwen. Het is leuk om te roepen: het vrouwenvoetbal doet het zo goed, maar de vrouwenarbitrage loopt echt tien jaar achter. We moeten nu doorpakken."

Nicolet Bakker zegt dat je als vrouw wel je mannetje moet kunnen staan in het veld. "Sommige opmerkingen kunnen wel seksistisch of denigrerend van aard zijn. Ik ben wel bij wedstrijden geweest, waarbij niet alleen het voetbal om te janken was." Maar relativeert ze: "ik heb geen dingen gehoord die me echt diep hebben geraakt". Begeleiding van haar vader, die zelf ook scheidsrechter was, heeft haar goed geholpen, zegt ze.

Ga toch koken

Hoe ervaren de anderen de cultuurverschillen tussen man en vrouw? Hoogendijk vertelt dat ze weleens opmerkingen naar haar hoofd geslingerd als ze een foutje maakt. "Dan zeggen ze bijvoorbeeld: 'ga toch koken'. Maar dat heeft niet veel met mij als vrouw te maken. Als er een assistent met een bril staat, roepen ze: hé blinde. Maar goed, je moet er wel tegen kunnen."

Daarnaast denkt ze dat ze als vrouw over het algemeen juist positiever worden benaderd. "Mannen hebben een of andere kronkel in hun hoofd en hebben het idee dat ze vrouwen niet mogen slaan of uitschelden. Dat helpt. Als een speler over de rode dreigt te gaan, dan leg ik een hand op diens schouder. Ik kan het doen, omdat ik een vrouw ben. Dat werkt de-escalerend, het is een ander soort chemie."

Ook Shona Shukrula ervaart geen problemen. "In de top van de amateurs weten ze steeds beter wie ik ben, en dat ik het gewoon kan. De reacties zijn hartstikke positief, iedereen is eigenlijk onwijs enthousiast."

Terugkomend op de eerste vraag: wanneer zien we de eerste vrouw bij de aftrap? Shona Shukrula is bescheiden over haar toekomst: "Ik moet eerst vlieguren maken, me staande houden bij steeds moeilijkere wedstrijden, op een steeds hoger niveau. Ik ben nu 27 jaar, dus over een paar jaar moet het wel gebeuren. Ik zal er alles aan doen."