Een simpele treinreis is voor veel blinden een hindernisbaan

• Joris Zwetsloot

  redacteur Online

Achteraf kan ze er meestal wel om lachen, zegt Patricia Overman (48) over alle hindernissen die zij als slechtziende tegenkomt op de route van huis naar haar werk. Maar op de momenten dat zij ergens tegenaan knalt - of iemand tegen haar - is zij vooral bang. Laatst nog, op het station in haar woonplaats Eindhoven, volgde ze met haar stok het reliëf van de blindengeleidetegels. Kwam er ineens iemand aangestoven. "Hij liep zo de stok uit mijn hand en ging zelf gestrekt. Je schrikt je rot. Je ziet het ook niet aankomen."

Nu was het een medereiziger. Veel vaker struikelt ze over tassen, fietsen, reclameborden en ander spul dat mensen achterlaten op de geribbelde tegels, die nou juist zijn neergelegd om Overman en ruim 350.000 andere slechtzienden de weg te wijzen. Om het publiek bewust te maken van deze blindengeleidelijnen voeren verschillende belangenorganisaties voor slechtzienden nu campagne: 'Houd de lijn vrij!'.

De geleidelijnen bestaan al een poos, maar sinds 2017 zijn ze echt op alle stations aanwezig. Het is een enorme vooruitgang vergeleken met 30 jaar geleden, toen Overman, die kokervisus heeft, op 15-jarige leeftijd met een stok moest gaan lopen. "Ik moest gebruikmaken van stoepranden, muurtjes en gevels van gebouwen. Nu kom ik in theorie zonder problemen op mijn bestemming. Helaas kom ik in de praktijk van alles tegen: rolstoelen, kinderwagens, schoonmaakkarretjes of zelfs auto's van beveiligers of ov-bedrijven."

Het is vaak geen onwil, mensen staan er simpelweg niet bij stil hoe belangrijk die geleidelijnen zijn, zegt Ton van Weerdenburg van de Oogvereniging. De campagne, die ook wordt gesteund door ProRail, NS en 23 gemeenten, is dus vooral bedoeld om mensen wakker te schudden. Dat gebeurt met tegelstickers die het begin van een geleidelijn aanduiden, flyeracties en filmpjes in treinen en op stations. Ook kunnen voorbijgangers met een speciale bril op zelf ervaren hoe het is om bijna niets meer te zien.

Bekijk hieronder hoe Noureddine Tamraoui (35) ondanks alle maatregelen maar moeilijk zijn weg vindt op Amstel Station.

Van Weerdenburg, die zelf ook zo goed als blind is, loopt meestal met een geleidehond, maar kent de verhalen. Waar 'zienden' het bij wijze van spreken over het weer hebben, gaat de smalltalk op bijeenkomsten van zijn vereniging steevast over de obstakels die leden onderweg zijn tegengekomen.

"Wat je het meeste hoort zijn fietsen, die kriskras geparkeerd staan", zegt Van Weerdenburg. "Treurig vind ik het als gemeenten helemaal geen geleidelijn aanleggen of lantaarnpalen plaatsen midden op een lijn. Bouwactiviteiten zijn ook lastig. Er worden steigers op straat gezet, zonder er rekening mee te houden dat iemand er met zijn stok onderdoor gaat en er vervolgens met zijn hoofd tegenaan knalt."

De situaties zijn bijna slapstick. De campagne speelt er op in met video's waarin mensen geblinddoekt tegen een strijkplank aanlopen. Maar de gevolgen van die blokkades zijn serieus, zegt ook Ingrid den Hertog van belangenstichting Bartiméus. "Sommige slechtzienden zijn bang om naar buiten te gaan. Vooral mensen die pas kort blind zijn durven vaak niet zonder begeleiding de deur uit."

"Alleen reizen is echt een issue. Dat ligt vooral aan de onberekenbaarheid", vervolgt Den Hertog. "Stel je komt een object tegen. Dan moet je eerst aftasten hoe groot dat is. Dan van de lijn afwijken - in de hoop dat je niet een terras of een fietspad oploopt - en daarna moet je de lijn zien terug te vinden. Dat levert gevaarlijke situaties op en kost heel veel energie."

Bloed

Zo'n situatie heeft Overman een keer een stok gekost. Een fietser reed eroverheen en de punt brak af. Soms ook blijft ze haken tussen spaken en breekt haar stok of trekt-ie krom. Heftiger was de keer toen ze haar wenkbrauw openhaalde aan de laadklep van een vrachtauto die op de stoep stond. Die stond half open, waardoor zij hem met haar stok niet had opgemerkt. "Het bloed stroomde eruit."

Gelukkig raakt Overman verder zelden gewond. Meestal zijn obstakels vooral vervelend en tijdrovend. "Als je ervan uitgaat dat je lekker kunt doorlopen, en er ligt van alles op straat, irriteert dat. Blinden hebben ook weleens haast."