'Tekort sociale huurwoningen is zo groot dat er een deltaplan nodig is'
Het tekort aan sociale huurwoningen is opgelopen tot zo'n 80.000. Het probleem is inmiddels zo groot dat alles op alles gezet moet worden om het op te lossen. Daar is een nationaal deltaplan voor nodig, zegt de Federatie Opvang, de organisatie voor maatschappelijke opvang en beschermd wonen.
Zo'n plan moet gemeenten, ontwikkelaars en investeerders stimuleren snel extra woonruimte te bouwen. En minstens 15.000 woningen per jaar waar de Tweede Kamer deze week toe opriep. Het is extra nodig omdat nu vooral kwetsbare groepen de dupe zijn, zegt de federatie. Zij hebben dringend behoefte aan betaalbare woonruimte.
Er is zo'n groot tekort aan betaalbare huizen, dat mensen die heel snel een huis nodig hebben nauwelijks aan een urgentieverklaring kunnen komen. Die verklaring is in de praktijk op veel plekken eigenlijk alleen maar verkrijgbaar voor statushouders en mensen die moeten verhuizen vanwege de sloop of renovatie van hun huurwoning. Ook mensen die uitstromen uit de geestelijke gezondheidszorg krijgen altijd voorrang. Zij hebben geen urgentie nodig.
Anderen die met spoed een huis zoeken, komen dus achteraan op de wachtlijst. En zijn in nood aangewezen op de daklozenopvang, die overvol is, de particuliere kamerverhuurmarkt of vakantieparken. Op een recent congres over flexwonen in Gelderland, spraken zowel gemeenten als woningcorporaties hier hun zorg over uit.
Ik kreeg te horen: 'ga maar op kamers, want voor gescheiden mannen hebben we geen geschikte woonruimte'. Ik zat er helemaal doorheen.
Het woningtekort speelt dan ook in het hele land. Neem Richard (50) uit Veenendaal. Hij woonde negen maanden in zijn Suzuki Swift. Een kennis kon dat niet aanzien en regelde tijdelijk een te duur vakantiehuis op een park. De daklozenopvang was Richard eerder ontvlucht omdat hij zich daar te onveilig voelde. Zijn scheiding en de ziekte van Lyme maakten dat Richard in no time dakloos werd. Hij klopte tevergeefs aan bij de woningcorporatie en bij de gemeente voor een sociale huurwoning. Hij kreeg ook geen urgentieverklaring.
"Ik kreeg te horen: ga maar op kamers, want voor gescheiden mannen hebben we geen geschikte woonruimte. Ik zat er helemaal doorheen", vertelt hij. Richard heeft nu onderdak gevonden in een voormalig bejaardenhuis bij Welkom Veenendaal.
Bekijk hier een reportage over het project in Welkom Veenendaal.
Hoeveel mensen in dezelfde situatie zitten als Richard en niet urgent genoeg worden gevonden is onbekend. Niemand houdt bij hoeveel mensen in nood aankloppen bij een gemeente of wooncorporatie en tevergeefs om een urgentieverklaring vragen. Vaak proberen mensen het niet eens, omdat ze vantevoren al te horen krijgen dat hun aanvraag kansloos is.
Verdeling van schaarste
Maar Richard is zeker geen uitzondering, zegt Karin van Brunschot van de Federatie Opvang. Sinds de economische crisis in 2008 is de druk op de daklozenopvang flink toegenomen. Uitstromen uit de opvang is vrijwel onmogelijk, ziet Van Brunschot. "Er is een enorm tekort aan betaalbare woningen en met name eenpersoonswoningen. Een gemeente kán een huisvestingsverordening opstellen met daarin afspraken over het aantal sociale huurwoningen en de urgentieprocedures. Maar dat heeft lang niet iedere gemeente. En ook dat is geen oplossing voor het gebrek aan woningen: het is verdeling van de schaarste", stelt Van Brunschot.
De federatie heeft berekend dat ruim 10.000 zwerfjongeren en andere kwetsbare mensen woonruimte nodig hebben. Ook gescheiden mannen als Richard moeten snel een woning kunnen krijgen om dakloosheid te voorkomen. Daarbij zijn vormen van flexwonen, zoals het project in Veenendaal, heel goed snel in te zetten, zegt Van Brunschot. Maar, waarschuwt ze, dat moet gemeenten er niet van weerhouden om een permanente sociale woning te realiseren.
We huisvesten mensen en helpen ze weer op weg.
De oproep van de Federatie Opvang vindt gehoor bij de Tweede Kamer. Afgelopen dinsdag nam de Kamer een motie aan die het kabinet oproept met een noodplan te komen voor de bouw van zeker 15.000 tijdelijke woningen per jaar. Het is een initiatief van Erik Ronnes (CDA). Hij wil gemeenten, ontwikkelaars en investeerders stimuleren om sneller aan de slag te gaan en op grote schaal nieuwe huizen te bouwen. Om te zorgen dat dat ook echt gebeurt, moet de Kamer ieder half jaar worden geïnformeerd over de voortgang. Onderzoeksbureau ABF heeft becijferd dat het tekort aan woningen in Nederland momenteel op 263.000, waarvan zo'n 80.000 sociale huurwoningen.
Of iemand voor een urgentieverklaring in aanmerking komt verschilt per gemeente. Er zijn gemeenten die ook mantelzorgers een urgentieverklaring verstrekken. Wie in de gemeenten Utrecht, Zeist, Stichtse Vecht en Bunnik, waar de procedure gezamenlijk wordt geregeld, om urgentie vraagt, krijgt vantevoren een waarschuwing. "Urgentie wordt alleen verleend in zeer uitzonderlijke gevallen." Alleen iemand die buiten eigen schuld dakloos dreigt te raken kan een poging wagen. Een aanvraag indienen kost geld, dat kan ook een drempel zijn voor mensen die juist financieel aan de grond zitten.
Overlast van buren of burenruzie geven ook geen recht om snel een ander huis te krijgen.
"U krijgt géén urgentie als u door een relatiebeëindiging door de rechter uit de woning wordt gezet; als u als gevolg van financiële problemen, bijvoorbeeld huurschuld, dakloos wordt, als uw woning op last van de rechter is ontruimd als gevolg van overlast. Er is ook geen urgentie bij problemen in verband met kamerbewoning of inwoning bij bijvoorbeeld ouders, familie, vrienden of kennissen. Ook niet bij te kleine woonruimte, bijvoorbeeld na gezinsuitbreiding. Overlast van buren of burenruzie geven ook geen recht om snel een ander huis te krijgen. En ook niet bij gebrekkige woonruimte of als iemand dakloos wordt na onderhuur."
Vrije sector of kamerhuur
Niet overal zijn de criteria hetzelfde. In de gemeente Ede komen meer groepen in aanmerking voor een urgentieverklaring. Daar kan deze wel worden gekregen na een scheiding. Hoewel dat voor een moeder kansrijker is dan voor de vader. Ook mensen die mantelzorg ontvangen of verlenen, komen in aanmerking voor een urgentieverklaring. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld Amsterdam en Den Haag. In de regio Arnhem-Nijmegen krijgt iemand vier maanden de tijd om met urgentie in de hele regio woonruimte te zoeken. Lukt dat niet, dat vervalt de urgentie. Als een vrijesectorwoning, kamerhuur of tijdelijke inwoning ook een oplossing biedt, wordt een aanvraag afgewezen.
