Rutte: per onderwerp naar meerderheden zoeken, hoop op Forum

Premier en VVD-leider Rutte wil per onderwerp bekijken of het kabinet "tot verstandige meerderheden" kan komen, nu de coalitie zijn meerderheid in de Eerste Kamer heeft verspeeld. Hij is niet van plan een soort pact te sluiten. Hij wil niet bij voorbaat partijen uitsluiten om mee samen te werken. "Het kunnen partijen zijn die meer links of juist rechtser van de coalitie staan."

Hij hoopt dat Forum voor Democratie als grootste partij wil helpen "de basis onder het bestuur in Nederland te versterken". VVD-fractievoorzitter Dijkhoff kwam met soortgelijke uitspraken over samenwerking.

Dat de VVD toch niet de grootste partij lijkt te worden, in tegenstelling tot wat zich gisteren aftekende, voelt voor Dijkhoff "alsof de VAR op het laatste moment een doelpunt afkeurt". Zijn partij krijgt met twaalf zetels eentje minder dan Forum.

Jetten: Forum heeft zichzelf uitgesloten

Fractievoorzitter Jetten van regeringspartij D66 vindt dat Forum zichzelf heeft uitgesloten van samenwerking met de coalitie. Jetten zei dat Forum tegen het klimaatbeleid is, dat de partij de grenzen wil sluiten en verder ook wil dat bewindspersonen moeten aftreden en dat Nederland uit de EU gaat. "Maar we gaan kijken of ze die enorme zetelaantallen ook gaan omzetten in verantwoordelijkheid en dat is helemaal aan henzelf."

Partijleider Buma van coalitiepartner CDA zei dat hij tegen "gedoogconstructies in achterkamers" is. Hij riep de oppositie op voorstellen van de coalitie op inhoud te beoordelen, geen eisen vooraf te stellen, maar "te kijken wat er op je bord komt".

De ChristenUnie is de enige regeringspartij die gisteren heeft gewonnen. Partijleider Segers zei dat zijn partij niet is veranderd, ook niet nu die in de coalitie zit. Hij wil nu op zoek naar breed draagvlak en daarbij per onderwerp kijken waar dat kan worden gevonden. "We hebben een winnaar op rechts en een winnaar op links. Dat schept verantwoordelijkheid."

Bijzondere verantwoordelijkheid

GroenLinks-voorman Klaver zei dat zijn partij het nog nooit zo goed heeft gedaan en dat dat een bijzondere verantwoordelijkheid geeft. "Het kabinet heeft zijn meerderheid verloren, maar nu komt het echt op ons aan om al die klimaatbeloften die een week voor de verkiezingen werden gedaan keihard waar te maken", zei Klaver.

PvdA-leider Asscher zei dat het terecht is dat de coalitie de meerderheid in de senaat kwijt is. Hij zei dat hij slechte plannen niet zal steunen. Volgens Asscher heeft de PvdA met het resultaat van gisteren precies genoeg zetels om veel invloed uit te kunnen oefenen.

PVV-leider Wilders, die vier zetels lijkt te verliezen in de Eerste Kamer, zei dat hij zijn toon niet zal matigen. "Met tien zetels winst voor Forum is dit maar een beperkt verlies." Volgens hem heeft de PVV nog steeds een groot electoraat. Wilders wil niet samenwerken met het kabinet en hij zal het "unieke PVV-geluid blijven laten horen."

Groene principes

De Partij voor de Dieren, die in de senaat één zetel lijkt te hebben gewonnen, wil de koers van het kabinet op het gebied van dierenwelzijn, klimaat en milieu veranderen. Partijleider Thieme denkt dat de coalitie ook steun moet zoeken bij haar om "de groene principes werkelijkheid te laten worden". "Ze zijn bij ons van harte welkom om erover te praten", voegde ze eraan toe.

SP-leider Marijnissen zei "dat de proteststem deze keer duidelijk niet naar de SP is gegaan". Zij denkt dat de SP er in de campagne voor de verkiezingen van gisteren niet in is geslaagd de voor de partij belangrijke onderwerpen een dominante rol te laten spelen.

Denk-voorman Kuzu heeft nog steeds hoop dat zijn partij een zetel haalt in de senaat. Het ziet er nu naar uit dat dat niet lukt, Kuzu wijt het voor hem tegenvallende resultaat aan de relatief matige opkomst bij zijn achterban. Over de uitslag zei hij dat de agenda van polarisatie door de kiezer is beloond.