Zege Forum voor Democratie ongekend: 'Dit doet denken aan intrede LPF'

"Ongekend", noemt politiek verslaggever Ron Fresen de overwinning van Forum voor Democratie. Een monsterzege die doet denken aan de manier waarop de LPF ooit zijn intrede deed in de politiek. "Dit is nog nooit voorgekomen, de PVV ging ooit van 0 naar 10 in de Eerste Kamer, maar als dit het eindbeeld is, 12 zetels, dat hebben we nog nooit meegemaakt."

De uitslag is in nog een ander opzicht historisch: voor het eerst in tientallen jaren krijgt niet één van de drie traditionele middenpartijen, VVD, CDA en PvdA, de meeste zetels in de Eerste Kamer. Nieuwkomer FvD is in één klap de grootste. Wat bracht zoveel mensen ertoe op de partij van Thierry Baudet te stemmen? "Dat heeft heel erg te maken met Baudet zelf, het Baudet-effect, maar ook met de boodschap van die partij", zegt Fresen. "Het is meer dan alleen maar een proteststem tegen de politiek."

Ron Fresen in de extra ochtendjournaals over de uitslag:

Daarbij speelt wantrouwen in de politiek een rol, maar het is meer dan dat. "De Forum-stemmer is ook inhoudelijk gedreven. Die vindt echt dat het anders moet in Nederland, radicaal anders, zoals Baudet zegt. Met het klimaat en migratie vooral. Maar ze willen bijvoorbeeld ook meer invloed van de bevolking. Ze zijn nog steeds boos over het afschaffen van het referendum."

'Regeren is halveren'

De partijen in de coalitie hebben, afgezien van de ChristenUnie, verloren. Dat was verwacht, zegt Fresen. "Dat heeft te maken met het afnemend vertrouwen in de politiek. Regeren is halveren, zeggen ze niet voor niets. Maar het heeft ook te maken met dingen als de dividendbelasting, de gestegen energierekening, de btw die omhoog is gegaan, en toch zeggen je gaat erop vooruit. Al klopt dat op papier, mensen kunnen dat niet met elkaar rijmen."

Maar de uitslag is niet eenduidig een stem tegen het kabinet-Rutte. Want ook oppositiepartijen moesten inleveren. "De partijen die dat tot inzet hadden gemaakt, de SP en de PVV, hebben juist verloren. Het is dus een divers beeld."

De verkiezingen zagen nog een grote winnaar: GroenLinks. Fractievoorzitter Jesse Klaver stelt dat dit 'klimaatverkiezingen' waren en dat de coalitie niet meer om zijn partij heen kan.

Dat klopt wel, maar bij die term klimaatverkiezingen past wel een kanttekening, zegt Fresen. "Dat heeft Klaver tot inzet gemaakt, maar je kunt niet zeggen dat de voorstanders van allerlei klimaatmaatregelen nou gewonnen hebben of blij kunnen zijn met deze uitslag. GroenLinks heeft dan wel gewonnen, maar die andere klimaatpartij, D66, gaat behoorlijk onderuit, en de andere regeringspartijen die dat klimaatbeleid voorstaan, verliezen ook fors. En van de enorme winst van Forum gaat toch een ander signaal uit over wat we met het klimaat moeten doen dan GroenLinks graag wil."

'Forum zal debat bepalen'

Nu Forum voor Democratie in een klap zo groot is geworden, zal de rol van die partij veranderen. "Dat ze nu vier jaar lang zo groot in de Eerste Kamer komen, betekent dat zij de komende tijd het politieke debat bepalen."

Het wordt de komende tijd interessant om te zien of het de partij gelukt is om in korte tijd de goede mensen te vinden voor de gewonnen zetels in de Provinciale Staten en de Senaat. De jonge partij is erin geslaagd om in korte tijd een organisatie in alle provincies op te bouwen. Baudet heeft in heel hoog tempo samen met twee vertrouwelingen speeddates gedaan met allerlei mensen die graag de Provinciale Staten in willen, zegt Fresen.

"Nu komen die toch behoorlijk massaal in de Staten overal in het land. Het gaat er nu om te kijken of dat inderdaad ook de goede keuzes zijn, de goede kandidaten. Of dat we daar, zoals je hier en daar ook al hoort, toestanden gaan krijgen als destijds bij de LPF. Baudet zegt: nee, die fouten van toen gaan we nu niet maken. Maar dat moeten we dus zien."

En nu?

Het liefst wil Baudet zo snel mogelijk Tweede Kamerverkiezingen. Maar dat kan nog wel even duren, verwacht Fresen. "Rutte is zeker niet weggestemd, want die zit er vandaag nog en volgende week en volgende maand ook, denk ik. Hij houdt zijn meerderheid in de Tweede Kamer."

Sterker, voor de regeringspartijen betekent de uitslag dat ze juist zo lang mogelijk door willen met Rutte III. "Ze hebben er helemaal geen belang bij om snel te stoppen, want ze hebben op dit moment geen belang bij verkiezingen en als het gaat om bijvoorbeeld pensioenmaatregelen en het klimaat kunnen ze ook verder regeren met steun van GroenLinks en de PvdA."