Politiek versplinterd, Rutte gelooft nog steeds in bestuurbaarheid land
Het politieke landschap is versplinterd en er hebben grote verschuivingen plaatsgevonden, zo vatte CDA-leider Buma gisteravond de verkiezingsuitslag samen.
Forum voor Democratie heeft een enorme verkiezingsoverwinning bereikt en komt volgens de voorlopige prognose van het ANP vanuit het niets met twaalf zetels in de Eerste Kamer. Baudet zei in zijn overwinningspeech dat de "arrogantie en stupiditeit" van de zittende bestuurders is afgestraft. "We zijn naar het front geroepen, omdat ons land ons nodig heeft".
Voor de regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie ontstaat er een nieuwe situatie, want ze raken hun meerderheid in de Eerste Kamer kwijt.
Koffie drinken
Premier Rutte ziet de situatie desondanks optimistisch tegemoet. Hij zegt gewend te zijn om geen meerderheid in de Senaat te hebben, verwijzend naar zijn vorige kabinet met PvdA. In die periode klopte hij regelmatig aan bij tal van oppositiepartijen.
"Dit betekent veel koffie drinken en nog meer bellen," aldus Rutte. Hij hoopt op een coöperatieve opstelling van zowel linkse als rechtse partijen. "Ik reken er dus op dat de komende jaren het land goed bestuurbaar blijft met deze uitslag."
Alhoewel FvD de grootste winnaar genoemd kan worden, ligt samenwerking tussen deze partij en de coalitie niet voor de hand. De standpunten op het gebied van klimaat, immigratie en Europa liggen heel ver uit elkaar. "Forum voor Democratie heeft ook een hele andere politieke cultuur", zegt politiek verslaggever Ron Fresen. "Het wordt ingewikkeld."
Maar premier Rutte begon de avond optimistisch met 'Sweet Caroline', kijk hier de korte samenvatting van de uitslagenavond:
Maximale druk
Ook partijleider Baudet houdt samenwerking met Rutte nu af, zei hij na afloop van de bijeenkomst. Hij zegt "maximale druk" te willen zetten en eist een "ingrijpende koerswijziging". "Ik ga niet in achterkamertjes met Rutte dealtjes sluiten." Forum voor Democratie wil het liefst nieuwe Tweede Kamerverkiezingen, maar dat gebeurt alleen als de coalitiepartijen zelf niet meer door willen.
De stabiliteit van het kabinet-Rutte III is minder in gevaar gebracht door deze uitslag dan enkele oppositiepartijen hadden verwacht, benadrukt ook Fresen. GroenLinks-leider Klaver had erop gerekend dat hij de enige partij zou zijn, die het huidige kabinet aan een meerderheid in de Eerste Kamer zou kunnen helpen.
Maar zoals het er nu naar uitziet, haalt behalve GroenLinks ook de Partij van de Arbeid genoeg zetels in de Eerste Kamer om 'de vijfde partner' van het kabinet te kunnen zijn. Fresen: "Rutte heeft verschillende mogelijkheden en hij spreekt nu geen voorkeur uit voor links of rechts." Rutte is slim en houdt zijn kaarten voor de borst. "Hij gaat niet bij voorbaat alles op één partij zetten."
Sleutel in handen
GroenLinks-leider Klaver denkt dat hij wel de sleutel in handen heeft om de klimaatplannen door de Eerste Kamer te krijgen en wil het kabinet aan de beloften houden op het gebied van klimaat, zoals een CO2-belasting voor bedrijven. "Dit kabinet zal niet naar rechts trekken", zegt Klaver.
Behalve GroenLinks, de PvdA en wellicht Forum voor Democratie zijn ook nog combinaties van fracties als Partij voor de Dieren, 50Plus en SGP mogelijk. De winst van Forum levert dus niet automatisch een plek aan de onderhandelingstafel van de regeringspartijen op.
