'Privacyfocus' van Zuckerberg gaat over toekomst verdienmodel Facebook
Als een stedenbouwkundige die de eerste lijnen op papier heeft gezet voor de herindeling van een stad. Zo las het document dat Facebook-topman Mark Zuckerberg deze week publiceerde: het idee staat en kan grote gevolgen hebben, maar de uitwerking is nog vaag.
Hij wil zijn bedrijf heroriënteren rond het thema privacy. Een opvallende zet, Facebooks reputatie op het gebied van privacy is momenteel slecht en het bedrijf is nog niet hersteld van het Cambridge Analytica-schandaal vorig jaar.
En waar hij aan de ene kant belooft gebruikers te willen beschermen, zegt de topman vrijwel niets over wat dit alles betekent voor Facebooks verdienmodel: data. Wie tussen de regels doorleest ziet een bedrijfsmodel waarin Facebook blijft verdienen aan data en daarnaast kijkt naar nieuwe manieren om geld te verdienen en zo zijn toekomstige groei veiligstelt.
Chat-apps het belangrijkst
In de blogpost van 3200 woorden zegt Zuckerberg dat in de toekomst WhatsApp, Facebook Messenger en Instagram Direct de belangrijkste plekken binnen Facebook zullen worden.
"We zien dat chats, verdwijnende berichten en kleine groepen de snelstgroeiende onderdelen zijn", schrijft de topman. Daarnaast erkent Zuckerberg wat al veel vaker is gesignaleerd: steeds meer gebruikers verkiezen 'privé-delen' boven openbaar. Logischerwijs is dat ook de plek waar Facebook op in gaat zetten.
Het voelt als het begin van het einde voor de kern van Facebook, concludeert Kurt Wagner op techsite Recode. Het openbaar plaatsen van berichten die niet verdwijnen is niet de toekomst van Facebook. Tegelijkertijd is het niet de bedoeling dat Facebook en Instagram zoals we dat nu kennen verdwijnen. Vooralsnog verdient het bedrijf vooral daar veel geld mee.
Facebook wil de chat-apps aan elkaar gaan knopen, waardoor gebruikers onderling kunnen gaan communiceren. Daarnaast krijgen Messenger en Instagram Direct in navolging van WhatsApp end-to-end-encryptie.
Hierdoor kunnen alleen de zender en ontvanger de berichten lezen. Het moet gebruikers garanderen dat wat ze bespreken in die gesprekken niet gezien kan worden door bijvoorbeeld Facebook of de overheid. En dat op zichzelf is winst, bijvoorbeeld voor dissidenten die worden onderdrukt.
Mediawetenschapper José van Dijck, verbonden aan de Universiteit Utrecht, verwacht dat de ommezwaai het verdienmodel van Facebook niet hoeft te schaden: "Het kan Facebook niet schelen wat je zegt. Het gaat ze om metadata: met wie praat je en wanneer. Adverteerders willen reclames sturen op basis van gedrag."
En de verwachting is dat het bedrijf daar juist meer over te weten komt: "Als Facebook WhatsApp, Instagram Direct en Messenger aan elkaar gaat koppelen hebben ze een nog beter beeld van hoe mensen zich tot elkaar verhouden", zegt Stefan Kulk. Hij doet bij de Universiteit Utrecht onderzoek naar de macht van techplatforms.
Kijken naar China
Tegelijkertijd is het wel de verwachting dat Facebook op zoek gaat naar andere verdienmodellen. Daarbij wordt er sinds de blogpost van Zuckerberg veel gewezen naar het Chinese WeChat, als het voorbeeld van hoe Facebook zijn chat-apps kan gaan inrichten.
De chatdienst is in China heel populair en belangrijk. Het is niet alleen dé manier om met elkaar te praten, maar waar wij tien apps gebruiken voor alles van verzekeringen, tot shoppen en taxiritjes betalen gebeurt dat allemaal via die ene app.
En waar Facebook in de News Feed veel advertenties stopt, zien WeChat-gebruikers er slechts één of twee per dag, schrijft techcolumnist Li Yuan in The New York Times. "De app is niet afhankelijk van advertenties voor de omzet, het heeft een betaaldienst die in China veel wordt gebruikt." En daar lijkt Facebook nu ook mee bezig te zijn. Volgens dezelfde krant kijkt het bedrijf naar het introduceren van een cryptomunt.
Een groentekraam in China: tussen de tomaten en bloemkolen liggen twee QR-codes waarmee betaald kan worden. De rechter is voor betalen via WeChat:
Maar of dat een haalbaar doel is, de westerse versie van WeChat ontwikkelen, daar is ook twijfel over. "Facebook heeft veel last van reputatieschade", zegt Mark Deuze. "Betalen via een platform - in dit geval Facebook - betekent dat je zo'n bedrijf moet vertrouwen. En dat gevoel hebben steeds minder mensen."
Kritische blikken
Los van het veranderende verdienmodel en de reputatieschade die het bedrijf heeft opgelopen is er nog een reden voor de nieuwe richting die het bedrijf op wil. "Dit is een vlucht naar voren van Facebook", zegt Stefan Kulk.
"Het bedrijf voelt de hete adem van de privacy- en mededingingsautoriteiten in de nek", vervolgt hij. "Richting consumenten is de blog pr-technisch een slimme zet. Ze communiceren dat de dienstverlening beter wordt en je meer privacy hebt. Maar wat Facebook van plan is met onze privacy valt eigenlijk erg tegen."
