Zorgen over toekomst vruchtbaarheidsbehandeling lesbische en alleenstaande vrouwen

Gynaecologen maken zich zorgen nu inseminatiepogingen bij alleenstaande en lesbische vrouwen niet meer worden vergoed. Ze zijn bezorgd over de veiligheid en toegankelijkheid van de behandeling, zegt de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG).

Tot vorig jaar werden behandelingen zonder medische indicatie nog wel vergoed, ook al kwamen ze daar officieel al niet voor in aanmerking. De interpretatie van gynaecologen was juist dat het ontbreken van een man medisch ingrijpen noodzakelijk maakte. Minister Bruins verschafte deze week duidelijkheid over het beleid: het ontbreken van een mannelijke partner is geen medische indicatie.

Toevlucht tot niet gescreende donoren

De NVOG is het daar niet mee eens en vindt dat kunstmatige inseminatie voor alle vrouwen vergoed moet blijven. Gebeurt dat niet, dan vreest de NVOG dat vrouwen hun toevlucht nemen tot donoren die via andere wegen worden gevonden. Die zijn dan mogelijk niet gescreend op geslachtsziekten en hebben een onbekende spermakwaliteit. Ook is het registreren en handhaven van het aantal nakomelingen bij deze donoren onmogelijk.

Omdat de praktijk was dat vruchtbaarheidsbehandelingen zonder medische indicatie werden vergoed, interpreteert een deel van de vrouwen en gynaecologen de opheldering van Bruins als een beleidswijziging. Een petitie om de "wijziging" terug te draaien is meer dan 5000 keer ondertekend.

De alleenstaande Marjon Weij beviel bijna een jaar geleden door middel van inseminatie van Gideon. De behandeling werd toen nog vergoed. Weij zou graag een tweede kind willen, maar kan dat zelf eigenlijk niet betalen:

"Waar het om draait is de medische noodzaak", zei Eliene van Geest, de initiatiefnemer van de petitie, in het radioprogramma Nieuws en Co. "En dan zeg ik: iedere afwezigheid van zaad is een medische noodzaak. Als ik een heterovrouw was met een man die om wat voor reden dan ook geen zaad kan produceren, dan zouden ze zeggen: prima, we gaan u helpen. Nou, mijn vriendin kan ook geen zaad produceren."

De NVOG heeft er bij het Zorginstituut, dat over het basispakket gaat, op aangedrongen de medische noodzaak ook zo te interpreteren. "Of minstens een wat bredere discussie daarover te voeren. Maar helaas heeft het niet geleid tot een uitkomst waarmee mevrouw wel toegang houdt tot donorzaad", zei voorzitter Van Lith in Nieuws en Co. Als artsen de medische noodzaak wel breder interpreteren, dan wordt dat opgevat als fraude. "Er ligt een heldere uitspraak."

'Doodzonde'

In Nederland zijn jaarlijks 9000 inseminatiepogingen, waarvan er zo'n 6000 worden gedaan door lesbische stellen en alleenstaande vrouwen. Die behandelingen kosten 841 euro per keer. "Nu betekent dat dat we dus een dure behandeling moeten ondergaan. En dan moeten we ook nog de kosten van het zaad betalen. Afhankelijk van de kwaliteit van het zaad liggen die kosten gemiddeld rond de 600 euro", zei Van Geest.

Een alternatief is dat Van Geest thuis probeert zwanger te raken, met een donor uit haar kennissenkring of iemand die ze online vindt. "Het lastige is dat dan niets is gecontroleerd. En we willen ook dat ons kind zijn herkomst kan ontdekken. Dat bestaat gewoon in Nederland, dus dit is doodzonde."

Een probleem is bovendien dat anonieme donoren niet meer zijn toegestaan. "Dus dan kom je automatisch uit bij een kliniek en dan ben je in behandeling."

Subsidieregeling

De NVOG roept artsen op hun patiënten te adviseren contact op te nemen met hun verzekeraar, om te vragen of de behandeling in hun geval vergoed wordt. Verder gaat de NVOG zich ervoor inzetten om de zorg alsnog gefinancierd te krijgen, via opname in het basispakket of via een nog op te richten subsidieregeling.