Voetbal- en hockeywereld twijfelen over nut van selectie bij jonge kinderen
Jonge voetballers en hockeyers hebben waarschijnlijk meer plezier in hun sport en ontwikkelen hun talenten beter als ze tot ongeveer hun twaalfde jaar allemaal evenveel aandacht krijgen. Vanuit die gedachte is voetbalbond KNVB begonnen met een onderzoek naar trainingen waarin ook niet-selectieteams de best mogelijke training krijgen.
Hockeyclubs experimenteren al langer met deze nieuwe aanpak; sommige spelen ook competitiewedstrijden bij de jongste jeugd zonder selecties.
In beide sporten gaat het om een kleine revolutie in het denken over opleiden. Want de traditie is dat clubs bij kinderen op 6- of 7-jarige leeftijd al een duidelijke schifting maken. De op het oog betere spelertjes komen in een selectieteam terecht, met veelal de beste coaches, de sterkste tegenstanders en de meeste trainingen. De minder talentvolle kinderen spelen "recreatief" in de lagere teams en oefenen meestal maar een keer per week.
Bekijk hieronder de reportage over de nieuwe, gemengde trainingen.
Vroegrijpers
Nog los van de oneerlijkheid van dit systeem - alle spelers betalen immers evenveel contributie - vragen wetenschappers én opleiders zich steeds meer af je op deze manier niet allerlei talent laat liggen. Zij weten inmiddels dat talent heel moeilijk te voorspellen is.
Kinderen ontwikkelen zich fysiek en geestelijk heel verschillend . Er zijn richting puberteit 'vroegrijpers' en kinderen die juist relatief laat op hun groeipiek komen. De grotere en sterkere jongens en meisjes vallen eerder op bij scouts en andere beslissers, terwijl de meer fragiele en kinderlijke 7-jarigen geen kans krijgen.
Vervolgens dreigt een selffulfilling prophecy, zoals specialist voetbalontwikkeling Jorg van der Breggen van de KNVB het uitdrukt. De geselecteerde kinderen zetten de grootste stappen in hun ontwikkeling omdat zij op het hoogste niveau trainen en spelen; de recreatieve spelers krijgen niet altijd de kans om aan te haken omdat ze die voordelen moeten missen. Zowel in het voetbal als het hockey gaan veel van de kinderen uit deze laatste categorie ruim voor hun 18e iets anders doen.
Gelijke Kansen Jeugdvoetbal
Vandaar dat de KNVB vier grotere amateurclubs in verschillende delen van het land heeft gevraagd mee te doen aan het project 'Gelijke Kansen Jeugdvoetbal'. Doel: kijken wat er gebeurt als alle kinderen ongeacht hun niveau oefenen onder leiding van gediplomeerde trainers en met een gelijk aantal trainingsuren.
Ook moet duidelijk worden hoe je dat het in de praktijk het beste organiseert. De KNVB investeert in dit geval in ondersteuning en in de kosten van de opleidingen. Hopelijk kunnen andere clubs profiteren van de inzichten die dit oplevert, zegt Van der Breggen. "Hoe ver zij daar in willen gaan, dat laten we aan de clubs zelf. Het gaat ons in de eerste plaats om de bewustwording."
We missen in de huidige aanpak inderdaad talent
Benjamin Sietsma, coördinator van de onderbouw bij de Groningse voetbalclub Be Quick 1887, heeft de vrijdagmiddag ingeruimd voor het experiment. "We gaan het zo proberen in te richten, dat het voor iedereen zo leuk en uitdagend mogelijk is. Iedere week gaan we op een andere manier training- en wedstrijdgroepjes formeren. Niet op de klassieke manier, door de besten bij elkaar te plaatsen, maar door in te delen op lengte, geboortemaand of volledig willekeurig. Ondertussen vullen wij allerlei vragenlijsten in voor de KNVB, zodat zij daar onze bevindingen precies kunnen bijhouden. Stap voor stap, dit is best een cultuurverandering in het voetbal."
"We kunnen nu nog niet bewijzen dat dit werkt", zegt Sietsma. "Maar ik denk dat het wel helder is dat de huidige aanpak niet werkt. We missen inderdaad talent, dat blijkt wel uit het zogenoemde geboortemaand-effect. Selectieteams zitten vol kinderen uit de eerste helft van het kalenderjaar, die over het algemeen iets verder zijn in hun ontwikkeling. Kinderen die toevallig in november of december zijn geboren, worden veelal over het hoofd gezien."
Straatvoetbal
Voetbalvereniging Orion uit Nijmegen begint met de allerjongste kinderen, de onder 8- en onder 9-teams, die op maandag gezamenlijk trainen. De komende jaren komt daar volgens hoofd jeugdopleiding Maarten van Helvoirt steeds een lichting bij, tot alle teams tot de onder 12 op deze manier trainen.
Daarnaast komt er op vrijdagmiddag voor iedereen een 'instuifmiddag' bij, waar kinderen vrij kunnen inlopen en kunnen trainen rond een bepaald thema, van voetbaltechniek tot straatvoetbal en bredere motorische vaardigheden die een relatie met de sport hebben. Dat laatste komt voort uit een ander nieuw inzicht in de sportwetenschap: kinderen moeten eigen keuzes kunnen maken willen zij zich optimaal ontwikkelen.
De wedstrijden gaan bij Orion nog wel op de 'ouderwetse' manier. Van Helvoirt: "Daar is de het huidige competitiesysteem van de KNVB nog niet op ingericht, je wilt niet dat gemengde teams van kinderen van verschillend niveau het risico lopen dik te verliezen omdat ze compleet verkeerd zijn ingedeeld. Maar ook daar zijn op de langere termijn mogelijkheden voor, met andere competitievormen."
Stress
De Maastrichtse Hockey Club (MHC) gaat een stap verder. Daar spelen vrijwel alle kinderen tot 12 jaar wél hun wedstrijden met teams waarin goede en minder goede bewegers gemixt zijn. "Selecties brengen best veel stress met zich mee in de praktijk", weet bestuurslid Patrick Maas, die ook een meisjesteam coacht. "En stress wil je zoveel mogelijk weghouden bij kinderen in de basisschoolleeftijd. Laat ze lekker spelen! Vanaf 13 gaan prestaties bij ons wel een steeds grotere rol spelen, dan kunnen kinderen ook beter omgaan met die druk."
Om dat voor elkaar te krijgen, heeft MHC flink geïnvesteerd in de coaches. Ieder team heeft nu een betaalde trainer die ook bij de wedstrijden aanwezig is. De reacties op de nieuwe aanpak zijn wisselend, zegt Maas. "We krijgen veel positieve reacties, maar er zijn prestatieve ouders die hier moeite mee hebben. Bij de kinderen hebben we gemerkt dat motivatie heel belangrijk is. Als iedereen zijn best doet, hebben de betere spelers minder moeite met verschillen dan als sommigen voor hun gevoel de kantjes er af lopen. Daar gaan we nu meer op letten bij de indelingen van teams. Het is iets nieuws, we blijven leren."
