Advies: staat niet aansprakelijk voor Srebrenica

De Nederlandse staat is onterecht aansprakelijk gesteld voor de dood van ruim 300 mannen in Srebrenica, vindt de advocaat-generaal bij de Hoge Raad. Volgens hem moet het eerdere, "onbegrijpelijke" oordeel van het gerechtshof daarover worden herzien.

De Hoge Raad, het hoogste rechtsorgaan van het land, neemt op 19 april een besluit over de kwestie. Het advies van de advocaat-generaal hoeft niet te worden gevolgd.

Evacuatie

De zaak sleept al jaren en werd aangespannen door nabestaanden van duizenden Srebrenica-slachtoffers, de 'Moeders van Srebrenica'. Een deel van de slachtoffers, moslimmannen en - jongens, had na de val van de enclave in 1995 toevlucht gevonden op het terrein van de Nederlandse Dutchbat-militairen.

Toen Bosnisch-Servische troepen de mannelijke moslimbevolking daar weghaalden, werkte Dutchbat daaraan mee door groepen te formeren en sluizen te vormen. De mannen en jongens werden vervolgens vermoord door de Bosnische Serviërs.

Het gerechtshof oordeelde twee jaar geleden dat Nederland deels aansprakelijk was voor de dood van ruim 300 mannen en jongens die als laatsten werden weggevoerd. De militairen hadden kunnen of moeten weten dat de evacués het niet zouden overleven, zei het hof. Bepaald werd dat de nabestaanden recht hadden op 30 procent van de geleden schade.

De staat was het niet eens met het arrest en ging in cassatie. Ook de actiegroep Moeders van Srebrenica stelde cassatie in, omdat ze eisten dat de Staat aansprakelijk werd gesteld voor de dood van veel meer slachtoffers dan 300.

Oorlogssituatie

Advocaat-generaal Vlas zegt nu dat het gerechtshof een onbegrijpelijk oordeel heeft gegeven door te stellen dat Dutchbat onrechtmatig heeft gehandeld. Hij benadrukt dat de beslissing om de evacuatie ordelijk te laten verlopen in een oorlogssituatie werd genomen, onder grote druk en dreiging van wapengeweld.

Volgens Vlas was de conclusie onterecht dat de Dutchbatters hadden moeten weten dat de geëvacueerde mannen zouden worden vermoord. Hij wijst erop dat ook aan het alternatief, een langer verblijf op de compound, grote risico's waren verbonden. De toestand daar was erbarmelijk, en bovendien was onduidelijk hoelang Dutchbat er nog zou blijven.

"In de visie van de AG heeft het hof niet voldoende gemotiveerd waarom Dutchbat er niet in alle redelijkheid voor kon kiezen om de mannen te evacueren", schrijft Vlas.

De advocaat-generaal heeft zich ook gebogen over de cassatieklachten van de Moeders van Srebrenica. Hij adviseert de Hoge Raad om die te verwerpen.