Tien keer per week valt een hsl-trein stil 'en niemand weet waardoor'

• Jorn Kompeer

  redacteur Binnenland

"Opeens gebeurt het. Er komt een rode driehoek op het scherm en dan weet je: ik kan er niks meer aan doen. De trein brengt zichzelf tot stilstand en in het gunstigste scenario duurt het twintig minuten voordat we weer rijden. In het slechtste scenario duurt het nog veel langer."

Wieger Mulder is machinist op de hogesnelheidslijn (hsl), de spoorlijn tussen Amsterdam en Rotterdam en verder richting België. Al jaren kampt die lijn met problemen. Wat begon met een miljardenoverschrijding bij de aanleg en het latere debacle met de Fyra, is nog altijd het zorgenkindje van de NS. En de spoorvervoerder waarschuwt nu dat de problemen nog wel even gaan duren.

Dat komt vooral door de treinen die over het traject rijden. "Tien keer per week valt zo'n trein spontaan stil, en we hebben geen idee waardoor", vertelt Geert Jan Bazuin van NS. "Dat heeft grote gevolgen voor de passagiers in de trein, maar ook voor treinen die nog volgen."

Het probleem met de treinen kwam aan het licht in mei 2018. Na een verplichte update van de software in de locomotieven vallen ongeveer tien treinen per week spontaan stil. Dat lijkt een fractie, als je bedenkt dat er wekelijks 1600 van dezelfde treinen over het traject rijden. Toch heeft elke stilvallende trein veel effect, vertelt machinist en ervaringsdeskundige Mulder: "Als je minimaal twintig minuten stilstaat, hinder je meerdere treinen die ook over de lijn willen rijden. Laat staan als je nog langer stilstaat."

Het stilstaan duurt zo lang omdat de trein helemaal gereset moet worden, legt Mulder uit. "Alleen zo krijg je 'm weer aan de praat. Dat betekent allemaal handelingen, en dat gaat niet altijd makkelijk."

Slechtst presterende lijn

"Het zit ergens in de software van het beveiligingssysteem, dat weten we", zegt Geert Jan Bazuin. Hoewel hij veel weet van de hsl-treinen, heeft ook Bazuin het precieze probleem nog niet gevonden, "Het zit echt heel diep in de software".

Het gevolg is dat een op de vijf treinen afgelopen maanden niet op tijd reed. De hsl is met een punctualiteit van ongeveer 80 procent in januari zelfs de slechtst presterende lijn van Nederland. Ter vergelijking: in de rest van Nederland rijdt 91,4 procent van de treinen op tijd.

Eerder liepen we een dag mee met hsl-machinist Marjolein den Hartog:

NS doet inmiddels van alles om snel te kunnen reageren bij problemen. "We hebben elke dag extra personeel op de reservebank zitten. Zij kunnen snel bijspringen bij storingen. Ook is er een helpdesk voor machinisten opgezet", zegt Sacha Göddeke van de NS. Toch erkent ze ook dat "de maatregelen wel helpen, maar het probleem voorlopig niet oplossen".

Intussen is de fabrikant van de treinen druk met onderzoek naar de softwarefout in het systeem van de treinen. Tijdens dat onderzoek is vorige week een mogelijke oorzaak gevonden, maar het duurt waarschijnlijk nog maanden voordat duidelijk is of dat ook echt de oorzaak is van het stilvallen. "Tot die tijd moeten reizigers rekening houden met uitval en vertraging, meer dan ze van ons gewend zijn op de hsl", aldus Göddeke.