Tientallen miljoenen 'wetenschapsgeld' naar grootse radiotelescoop

De grootste en gevoeligste radiotelescoop van de wereld, de Square Kilometre Array (SKA), krijgt 30 miljoen euro van minister Van Engelshoven. Ook gaat er 108 miljoen euro naar vernieuwende wetenschappelijke projecten en moeten er meer vrouwen in de betawetenschappen komen en onderzoekers met een migrantenachtergrond.

De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen schrijft dat in een wetenschapsbrief waarin ze duidelijk maakt waar de 250 miljoen euro voor wetenschap en onderzoek in grote lijnen heen moet. De minister wil in de wereld de "toonaangevende positie" van het Nederlandse onderzoek versterken, schrijft ze aan de Tweede Kamer.

Nederland hoort bij de elf landen die bouwen aan de zeer grote telescoop. Het instrument bestaat uit een netwerk van honderden schotels en honderdduizenden antennes in Zuid-Afrika en Australië. Daarmee moeten beelden kunnen worden gemaakt uit de tijd van de vroegste sterren.

Verdwalen

Van Engelshoven wil dat wetenschappers ook onderzoeken doen over maatschappelijke vraagstukken, zoals klimaatverandering. "Wetenschappers staan midden in de maatschappij."

Burgers moeten volgens haar meer betrokken worden bij wetenschappelijk onderzoek. Ze haalt als voorbeeld aan dat bezoekers van een Utrechts museum grondmonsters uit hun eigen tuin afleveren bij onderzoekers die kijken naar allerlei schimmelsoorten.

Ook heeft een Nederlandse neurowetenschapper - op zoek naar een behandeling voor mensen die verdwalen - hulp gekregen van 12.000 deelnemers die via een online game informatie hebben gegeven over navigeren.

Onderzoekers moeten verder betere contracten krijgen, benadrukt Van Engelshoven. Ze wil met de instellingen afspraken maken over het terugdringen van het aantal tijdelijke contracten. "Nederland moet een kweekvijver en haven zijn voor wetenschappelijk talent en dat moet zo blijven."

Ook wil de minister dat wetenschappelijke artikelen voor iedereen toegankelijk zijn, net als de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). De uitgevers installeren een betaalmuur terwijl het onderzoek met publiek geld is betaald. Vanaf 2020 moet dat afgelopen zijn.