'Als staat niet naar rechter luistert, zijn we een bananenrepubliek'

• Heleen Ekker en Henrik-Willem Hofs

  redactie Binnenland

Duurzaamheidsorganisatie Urgenda heeft zelf berekeningen gemaakt hoe het doel uit de zogenoemde Urgenda-rechtszaak gehaald kan worden. In deze, door de actiegroep tegen de staat aangespannen zaak, heeft de rechter beslist dat in 2020 de uitstoot van broeikasgassen met 25 procent moet zijn gedaald ten opzichte van 1990.

Maar dat doel wordt bij lange na niet gehaald, blijkt uit berekeningen die vrijdag officieel bekend worden, maar sinds maandag al rondzingen in Den Haag. Volgens bronnen in Den Haag zal de daling van de uitstoot waarschijnlijk blijven steken rond de 20 procent.

Directeur Marjan Minnesma van Urgenda denkt evenwel dat ook dit te optimistisch is. Urgenda concludeert dat de daling van de uitstoot waarschijnlijk uitkomt op 15 procent ten opzichte van 1990.

Toch is ook dit gat nog te overbruggen, denkt Minnesma. Er zijn grofweg twee verschillende opties: het sluiten van bijna alle kolencentrales, ook de drie nieuwe die pas enkele jaren geleden geopend zijn, of veertig kleinere maatregelen. Als die allemaal worden uitgevoerd, leiden ze ook tot de rechterlijk bevolen 25 procent reductie.

Bananenrepubliek

Veel van deze maatregelen liggen politiek gevoelig. Dat geldt ook voor het sluiten van de nieuwe kolencentrales, maar jurist Minnesma vindt dat de staat zich moet houden aan de uitspraak van de rechter. "Ik zou zeggen: luister naar de rechter. We zijn geen bananenrepubliek, we zijn een rechtsstaat, dan hoor je de uitspraak gewoon uit te voeren."

Het ergert haar vooral dat er sinds 2015, toen de rechter zich er voor het eerst over uitsprak, veel te weinig is gebeurd. De uitstoot van broeikasgassen is sindsdien niet gedaald. "Willen we nou een rechtsstaat? Waarin een overheid gaat doen wat de rechter heeft bevolen? Of gaat deze overheid het aan z'n laars lappen? Dan hoef ik de volgende keer mijn bonnen ook niet meer te betalen, want dat kan je aan je laars lappen, toch?"

130 kilometer

Bij de veertig kleinere maatregelen die Urgenda voorstelt gaat het bijvoorbeeld over het terugbrengen van de maximale snelheid van 130 kilometer per uur. En om het verlagen van de verhuurdersheffing, waardoor woningcorporaties meer geld overhouden om huurwoningen snel te verduurzamen.

"Je kunt hele mooie maatregelen nemen", zegt Minnesma over dat laatste. "Als verhuurders woningen snel van het gas afhalen en zonnepanelen plaatsen, dan houden de huurders zelfs geld over en dat is goed voor de mensen met een kleine portemonnee."

Urgenda brengt dit al in praktijk. "Wij maken nu samen met een woningcorporatie huurwoningen energieneutraal. Die huurders gaan er vanaf dag één op vooruit, die houden elke maand 50 tot 70 euro over."

Klimaat te duur

De kritiek dat klimaatmaatregelen onbetaalbaar worden wijst ze van de hand. "Het hoeft geen duurder leven op te leveren. Echt niet." Er is volgens haar geen tijd meer om opties van de hand te wijzen omdat ze politiek te gevoelig liggen. "Dat de ene partij dit niet leuk vindt en de ander dat niet: het gaat hier niet om leuk. Het gaat om een leefbare aarde."