Hoe Nederlandse tomaten na de brexit toch in het Verenigd Koninkrijk moeten komen

Bedrijven moeten zich echt voorbereiden op een no deal-brexit, het scenario waarbij het Verenigd Koninkrijk op 29 maart zonder een akkoord uit de Europese Unie stapt. Dat heeft premier Rutte gezegd op zijn wekelijkse persconferentie. "De tijd dringt, nog maar tien weken", zei Rutte. "We hebben geen tijd te verliezen. No deal zal echt gevolgen hebben."

De groente- en fruitsector heeft Ruttes oproep niet afgewacht en is al langer bezig met de brexit-voorbereidingen. Vaak zitten de aanpassingen in de details. Neem bijvoorbeeld Nederlandse tomaten. Om die na de brexit op 29 maart aan de overkant van het Kanaal te krijgen, moeten heel wat obstakels overwonnen worden. De zorgen in de sector zijn groot: overvolle parkeerplaatsen, vervoerders die niet over de juiste vergunningen beschikken en vrachtwagens die anders ingepakt moeten worden.

Geen appels naast tomaten

Groente en fruit dat uit Nederland komt, kan nu vrijwel direct de grens over naar het Verenigd Koninkrijk. Dat verandert zodra de Britten de EU verlaten. De Nederlandse tomaat heeft na de brexit extra certificaten nodig en er moeten dan extra controles plaatsvinden. Exporteren duurt dan waarschijnlijk langer.

Volgens Gert Mulder van branchevereniging GroentenFruit Huis moet daarom de hele planning aangepast worden. "We moeten beter bekijken wat er met elkaar in één vrachtwagen kan zitten. Nu kunnen de tomaten bij wijze van spreken nog naast de appels liggen. Maar als vanwege de controles de appels er straks langer over doen dan die tomaten, dan wil je ze niet in dezelfde vrachtwagen hebben."

Groenten en fruit bederven snel en dus moet er goed gekeken worden wanneer welk product in een vrachtwagen gaat, op weg naar de haven. Dat begint al bij de tomatenkweker. Die moet vanwege de strakkere planning nog beter bedenken wanneer hij zijn tomaten naar de exporteur stuurt. Om te voorkomen dat de tomaten overrijp in bij de Britse klanten aankomen, ontwikkelt de sector nieuwe, strakkere planningen en worden ict-systemen aangepast.

Zitten de tomaten eenmaal in de vrachtwagen, op weg naar de haven van Rotterdam, wacht het volgende obstakel. De transportsector vreest voor lange wachttijden voor vrachtwagens. Voor een snellere doorstroom in de haven kunnen transporteurs hun komst van tevoren aanmelden in een digitaal systeem. Maar als transportbedrijf heb je daar speciale software voor nodig.

"Voor douanesoftware praat je al snel over duizenden euro's", zegt Elmer de Bruin van Transport en Logistiek Nederland. "En je hebt iemand nodig die ermee kan werken. Veel bedrijven die naar het VK vervoeren, hebben daar nog nooit mee gewerkt."

Ook het havenbedrijf moet dingen aanpassen om de tomaten zo soepel mogelijk naar het Verenigd Koninkrijk te brengen. Daar willen ze de fysieke stroom van verkeer naar het VK, en het verkeer naar andere plaatsen, uit elkaar halen. Leon Willems van het Havenbedrijf Rotterdam: "We willen het reguliere verkeer dat er altijd al is niet vermengen met vrachtwagenchauffeurs die vanwege de brexit hun papieren nog niet op orde hebben. Daar moeten we een aparte ruimte voor creëren. Ook moet er een plek komen waar chauffeurs die langer moeten wachten, kunnen rusten en overnachten."

De grote vraag is alleen: waar? Op de meest voor de hand liggende plek, aan de noordoever van het havengebied, is de grond niet van het havenbedrijf zelf. Daarom overleggen ze nu onder meer met Rijkswaterstaat en de provincie Zuid-Holland, die een deel van de grond bezitten. Hier zouden vrachtwagens tijdelijk kunnen gaan staan als de papieren niet op orde zijn.

Aan de overkant

Als die Nederlandse tomaten dan eindelijk op de boot staan, wacht er aan de overkant nog een grote uitdaging. "Nederland kan veel doen, maar dan moeten ze aan de overkant van het Kanaal ook wat doen", zegt Elmer de Bruin (TLN). Bij Dover kan vrachtverkeer nu nog vrij snel doorrijden. Voertuigen uit niet-EU-landen doen daar veel langer over vanwege strengere regels en grenscontroles.

Na de brexit vallen ook voertuigen en producten uit de EU-landen hieronder en dus ook de Nederlandse tomaten. "Nu komen er in Dover zo'n 500 voertuigen per week aan die gecontroleerd moeten worden. Straks moeten dat er twintig keer zoveel worden: zo'n 10.000. Of ze dat daar allemaal gaat lukken, is nog maar de vraag."