Afrikaanse Unie: wacht met uitslag Congolese verkiezingen
De Afrikaanse Unie heeft de Democratische Republiek Congo opgeroepen de bekendmaking van de definitieve uitslag van de presidentsverkiezingen uit te stellen. Die wordt vandaag gepresenteerd, maar de organisatie van Afrikaanse landen heeft grote twijfels over de verkiezingsuitslag.
Volgens de kiescommissie van Congo heeft Felix Tshisekedi de verkiezingen gewonnen met 38,5 procent van de stemmen, gevolgd door Martin Fayulu met 34,7 procent. Maar Fayulu zegt dat hij de verkiezingen "met overmacht" heeft gewonnen en heeft gevraagd om een hertelling. Fayulu stelt dat Tshisekedi en de zittende president Kabila een deal hebben gesloten, om met de uitslag te knoeien. Dat wordt door het kamp-Tshisekedi en het kamp-Kabila tegengesproken.
"De katholieke kerk heeft bijvoorbeeld 40.000 waarnemers die zeggen dat Fayulu met meer dan 60 procent van de stemmen heeft gewonnen", zegt correspondent Bram Vermeulen. "En die tellingen worden ook nog door andere bronnen bevestigd. Met andere woorden: dit zaakje stinkt."
Unieke stap
Dat de Afrikaanse Unie nu zich uitspreekt over de verkiezingen is uniek en gebeurde nooit eerder. "Bij andere verkiezingen wilden ze nog wel eens de andere kant op kijken", zegt Vermeulen. "Denk aan Zimbabwe."
Heel veel macht heeft de Afrikaanse Unie echter niet. Vermeulen: "Het is maar een praatclub van staatshoofden. Ze hebben wel een leger dat soms wordt ingezet. Maar de buurlanden van Congo hebben wel veel macht. Het zou niet voor het eerst zijn dat bijvoorbeeld hun legers ingrijpen om orde op zaken te stellen. De angst is dat er geweld kan uitbreken in Congo en dat willen de buurlanden koste wat kost voorkomen."
Congo heeft nog niet op de oproep gereageerd. Heel veel hangt nu af van een uitspraak van het Congolese Constitutionele Hof. Dat beslist in de komende dagen over de uitslag. "Ze hebben drie opties", legt Vermeulen uit. "Of ze bevestigen de overwinning van Tshisekedi, of er komt een hertelling, of hele nieuwe verkiezingen." De regio zinspeelt ondertussen op een regering van nationale eenheid. "Niemand wint, niemand verliest. Dat zou een ontsnapping kunnen zijn voor deze crisis."
Machtswisseling
De presidentsverkiezingen in Congo van 30 december waren bijzonder. Voor het eerst sinds de onafhankelijkheid van België in 1960 leek er sprake van een democratische machtswisseling tussen een zittende en een gekozen president. De vertrekkende president Joseph Kabila zat 17 jaar lang stevig in het zadel nadat hij in 2001 zijn vader was opgevolgd. Hij stond bekend als corrupt en onderdrukte iedereen die tegen hem was.
Kabila stond zelf nu niet op de stembiljetten. Hij schoof na zware internationale druk een partijgenoot naar voren, Emmanuel Shadary. Die kreeg volgens de kiescommissie 23,8 procent van de stemmen.
Geweldsuitbarsting
In Congo is het de laatste tijd zeer onrustig. Volgens de VN kwamen bij uit de hand gelopen protesten en ander geweld sinds de bekendmaking van de voorlopige uitslag 34 mensen om het leven en vielen 59 gewonden. 241 mensen zijn opgepakt.
Het geweld komt bovenop eerdere tellingen van de VN-Mensenrechtenraad. Die zei deze week dat vorige maand bijna 900 mensen om het leven zijn gekomen bij etnisch geweld in het westen van het land. Het geweld volgde op onenigheid over de begrafenis van een stamhoofd. Ook werden honderden gebouwen geplunderd of in brand gestoken.
Het geweld heeft geleid tot een vluchtelingenstroom. Naar schatting zo'n 16.000 mensen vluchtten vorige maand naar het buurland Congo-Brazzaville.
