Felle kritiek op 'Europa onwaardige' opvang Griekenland: 'Dit is de hel'

De behandelingen van vluchtelingen in Griekenland is 'Europa onwaardig'. Dat zegt de Nederlandse Oxfam-directeur Michiel Servaes naar aanleiding van een rapport van de eigen organisatie. De omstandigheden in de opvangkampen zijn er nog altijd abominabel, kwetsbare mensen zitten er veel te lang vast en medische zorg schiet tekort, staat in het document.

Volgens de hulporganisatie had de regering op Lesbos afgelopen jaar maar één arts aangewezen om migranten die vanuit Turkije op de eilanden aankomen te controleren. In november zou er helemaal niemand beschikbaar zijn geweest "om vast te stellen wie kwetsbaar was". Het gaat dan onder anderen om alleenreizende minderjarigen, zwangere vrouwen, zieken en slachtoffers van seksueel misbruik.

Oxfam spreekt van een constante onderbezetting en gebrekkige processen, die er vooral op gericht zijn om mensen zo snel mogelijk terug te sturen naar Turkije.

'EU doet veel te weinig'

Ook de Europese Unie krijgt felle kritiek; die zou veel te weinig doen om de Grieken te helpen. Sinds de Turkije-deal uit maart 2016 komen er veel minder migranten vanuit Turkije naar Griekenland, maar dat gaat volgens Oxfam gepaard met veel mensenrechtenschendingen.

Asielzoekers zitten soms jaren vast in verschrikkelijke kampen, stelt Oxfam. Kwetsbare mensen worden in principe overgebracht naar het vasteland, maar in de praktijk zou dat vaak niet gebeuren.

In het rapport staan allerlei schrijnende voorbeelden. In kamp Moria op Lesbos werd afgelopen dinsdagochtend een dode man gevonden. Die zou zijn omgekomen door de kou; het was er volgens Oxfam onder nul. De autoriteiten spreken dat tegen en zeggen dat hij niet in een tent zat, maar in een verwarmde ruimte verbleef.

Alles bij elkaar verblijven op de Griekse eilanden volgens overheidscijfers 14.765 migranten. Volgens Oxfam zitten ook veel kwetsbare vluchtelingen in tenten onder erbarmelijke omstandigheden, onder hen slachtoffers van marteling en seksueel misbruik, en ook zwangere vrouwen en baby's. Kinderen zouden ten onrechte worden geregistreerd als volwassenen. In de kampen is het onveilig en geregeld breken er vechtpartijen uit, schrijft de organisatie.

In het Oxfam-rapport komen verschillende mensen aan het woord die vertellen over hun ervaringen in de kampen. Een man van 31 uit Ivoorkust zegt dat hij aan één oog vrijwel blind is, problemen heeft met zijn lever en zijn knie. "Daarom gaf de dokter me een document dat de autoriteiten mij naar Athene moeten laten voor een medische behandeling. Maar dat was vijf maanden geleden, en het is nog steeds niet geregeld."

Een sociaal werker die geregeld in Moria is, zegt dat de situatie daar onvoorstelbaar is: "Ik kom er sinds 2017. Elke keer dat je denkt dat het niet erger kan, is dat toch weer het geval."

Een andere hulpverlener zegt dat zij meemaakte dat een vrouw via een keizersnede was bevallen en na vier dagen terug naar haar tent moest met haar kindje. De omstandigheden in het kamp zijn volgens haar vies en onhygiënisch. "Ik zie Moria als de hel."

Volgens Oxfam hebben mensen in het kamp ook niet de beschikking over warm water. Enkele tenten zouden verwarmd worden, maar velen moeten zich warm houden met modder en houten pallets onder hun tent. Om warm te blijven stoken mensen vuurtjes, waarbij vaak plastic tassen en flesjes worden gebruikt, wat volgens de hulporganisaties giftige lucht oplevert.

Correspondent Conny Keessen beaamt dat de omstandigheden er erg slecht zijn. "Dat geldt voornamelijk voor mensen die vlak naast het officiële kamp bivakkeren. Daar is helemaal niets. Er zitten allerlei nationaliteiten, ook mensen die denken daar veiliger te zijn. Maar om warm te blijven moeten ze dus vuurtjes stoken."

Het rapport van Oxfam gaat vooral over Moria. Maar in bijvoorbeeld het kamp op Samos is de situatie misschien nog wel slechter. "Daar verblijven rond de 3700 mensen in kamp Vathy, terwijl de capaciteit 700 is. Ook daar leven de mensen onder erbarmelijke omstandigheden en wonen er ook velen buiten het kamp."

Keessen verwacht niet dat de situatie snel beter wordt. "Het is een gebrek aan organisatie, coördinatie, zeker niet een gebrek aan geld. Verder zitten de kampen op het vasteland vol. Er worden nu hotels en appartementen gebruikt, maar die zijn moeilijk te vinden. Het gaat dus heel langzaam, met duizenden op wachtlijsten, voordat kwetsbare mensen naar het vasteland worden gebracht."

Op de eilanden zelf zijn de Grieken volgens Keessen over het algemeen solidair, "al groeit ook daar de weerstand". "Ze beklagen zich over de erbarmelijke omstandigheden waarin de mensen moeten leven. Ook spelen zorgen mee van bijvoorbeeld ondernemers die afhankelijk zijn van toerisme."