Mark (24) wil de toekomst van zijn Groningse dorp veiligstellen

• Pauline Broekema

  verslaggever

"Ook aan de wandel?" Het zijn terloopse vragen die je in Middelstum stelt als je elkaar op straat tegenkomt. Mark van Dijken groet een oudere dorpsgenoot die aan zijn dagelijkse rondje bezig is. We staan voor de woning die hij binnenkort hoopt te betrekken.

De NAM heeft in het aardbevingsgebied in Groningen de afgelopen vijf jaar 137 woningen opgekocht. Omdat ze onveilig of onverkoopbaar waren. Bijna de helft (61) van die huizen staat leeg en twintig zijn er gesloopt, de rest vond een nieuwe eigenaar. Een van hen is Mark uit Middelstum.

Hij kocht het huis uit volle overtuiging. Omdat het een prachtige woning is. En omdat hij, als jongere (24 jaar), de toekomst van zijn dorp zeker wil stellen.

Een kraan tilt twee schoorstenen op het huis. Met die kenmerkende afdekplaat, zodat het huis weer de contouren krijgt van weleer. De woning is zeker 200 jaar oud, was verwaarloosd en droeg sporen van zware aardbevingsschade en zou plat gaan. De NAM had het aangekocht en ging voor sloop.

De gemeente verzette zich, want als de woning zou verdwijnen werd het beschermde dorpsgezicht ernstig aangetast. De familie Van Dijken toonde belangstelling.

Voorrecht

Zowel de vader als de grootvader van Mark zitten in de aannemerij. "Mijn vader zag meteen de mogelijkheden. Die wist dat dit weer een prachtig huis kon worden." De gemeente steunde ze en zo lukte het om de woning aan de Burchtstraat voor een mooie prijs te kopen.

Mark heeft het geluk dat ze alleen geld uitgeven aan het materiaal, loonkosten worden niet gemaakt. Dat realiseert hij zich en noemt hij een uniek voorrecht en voordeel. "Alles doen we tussen de bedrijven door, dat betekent wel dat we al twee jaar bezig zijn, maar zo is het wel betaalbaar."

Bekijk hier de uitgebreide reportage die Pauline Broekema maakte over het huis van Mark:

Al is het nog niet af, Mark kan zijn geluk niet op met zijn woning. Het stond voor hem vast dat als hij zelfstandig zou gaan wonen het Middelstum moest zijn. Met de stad heeft hij niets. De enige band is dat hij er in het ziekenhuis werd geboren.

In Middelstum waar hij opgroeide en waar zijn familie woont voelt hij zich thuis. Om de menselijke maat, omdat je elkaar kent, om het verenigingsleven. Om de ruimte. Omdat hij er kan zijn wie hij is.

Enkele jaren geleden ging de regenboogvlag uit, zodat iedereen wist dat hij uit de kast was gekomen. "Ik dacht, nu wordt het tijd om het te laten weten. Dit is dus Mark." Hij werkt bij een veehouder na zijn mbo-opleiding dierverzorger. Vertelt over zijn rampzalige cito-score op de basisschool. "Als ik moest rekenen werd het chaos in mijn hoofd."

Zijn onderwijzer geloofde in hem, in tegenstelling tot de mevrouw van een onderwijsinstelling die met haar vragenlijst langskwam. Die jongen gaat niet naar het speciaal onderwijs, liet hij haar weten en zo gebeurde.

"Mooi werk hè", zegt hij terwijl hij in de stal de koeien aansluit op de melkmachine. Altijd natuur om zich heen. Ook vanuit de werkplaats van zijn vader kijk je uit over de weilanden. In de zomer is het er druk met weidevogels. "Mooier dan dit is er niet." Maar het is meer dan de voorkeur voor groen en verte dat hem bindt aan Middelstum.

Hij vindt er historie, niet meer kerkelijk komt hij toch nog graag in de middeleeuwse Sint-Hippolytuskerk. Het gaat hem aan het hart wat de aardbevingen met het prachtige kerkgebouw hebben gedaan. Er lopen scheuren door de fresco's, hij vertelt hoe buurtbewoners tijdens de zware beving van Huizinge de klokken van het carillon hoorden. Niks lieflijks aan, maar angstaanjagend.

Geen geouwehoer

Zijn beslissing in het dorp te wonen heeft nog een reden. Als jongeren wegtrekken dan loopt het dorp leeg, dan wonen er alleen nog ouderen en sluiten de winkels. En dan, denkt hij, heeft de NAM vrij spel, want wat moet je verder met een leeg dorp?

De mensen in de streek waar hij woont, het Hogeland, lijden onder de bevingen. Voor hem voelt het als een triomf. Een teken dat het ook anders kan. Dat merkt hij ook aan de reacties. Het huis is aardbevingsbestendig gemaakt en gas komt zijn woning niet in. "Geen geouwehoer meer."

Als actief lid van de Historische Vereniging Middelstum onderzocht hij uiteraard de geschiedenis van zijn nieuwe huis. Toen hij het kocht zat er in de voorpui een etalageruit, een erfenis van lang geleden toen er onder meer een klokkenwinkel was gevestigd. Rond de vorige eeuwwisseling had een ondernemer nog geprobeerd er een slagerij te vestigen, maar dat werd tegengehouden door de buurt die vreesde voor de opslag van slachtafval en afvalwater dat door het ontbreken van een riool op straat zou stromen.

Het absolute pronkstuk van het huis werd ontdekt door zijn vader toen die voorzichtig de muren ontdeed van betimmering. Om ruimte te maken in de woonkamer verwijderde hij een tussenwand.

"Hij appte me toen ik aan het melken was. Wat ik nu gevonden heb!" Het is de kroon op het werk. "Als het huis was afgebroken had niemand geweten dat ze er nog zaten. Dan was het één hap met de grijper geweest en was alles in de bouwcontainer terechtgekomen en afgevoerd."

Achter krantenpagina's

Achter schrootjes, behang en pagina's van Het Nieuwsblad van het Noorden uit 1927 vond de vader van Mark deuren van twee bedsteden. Op een bruine ondergrond zijn met potlood pilaren getekend en voorzien van versieringen en de deuren kregen getekende panelen. Mark noemt ze de schat van zijn huis. Er is al een kenner bij geweest die het erfgoed heel bijzonder noemt. Ook kreeg hij telefoontjes van mensen die ze graag willen overnemen.

Maar ze worden gerestaureerd en blijven in het huis waar ze altijd zaten. De deuren waar hele levens zich achter voltrokken hebben. Waarachter is geslapen, gevreeën, geleden en gestorven. Waarachter kinderen geboren zijn. Aan de Burchtstraat in Middelstum. Het huis van Mark van Dijken.

Het is vandaag, na 34 jaar dienstverband, de laatste werkdag van Pauline Broekema bij de NOS, dit was de laatste reportage die ze maakte. Online redacteur Lambert Teuwissen blikte met haar terug op al die jaren: