Stemming Lagerhuis over brexit-akkoord uitgesteld, wat nu?

Nu de Britse premier May de stemming in het Lagerhuis die voor morgenavond gepland stond voor onbepaalde tijd heeft uitgesteld, is het de vraag hoe het verder gaat met het scheidingsakkoord tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie.

May maakte het nieuws over het uitstel bekend in het Lagerhuis, waar het besluit met hoongelach werd ontvangen. "Ze werd aan alle kanten aangevallen", zegt correspondent Suse van Kleef bij Nieuws en Co op NPO Radio 1. "Een aantal Labour-politici en andere kleinere oppositiepartijen riepen op tot een motie van wantrouwen. Een parlementslid van het Schotse SNP wil een tweede referendum."

De premier probeerde de parlementariërs opnieuw ervan te overtuigen dat het akkoord met de EU "de best onderhandelbare deal is" en dat het afwijzen ervan de kansen op een scheiding zonder akkoord vergroot. Volgens Van Kleef maakte May eerder gebruik van die tactiek. "Ze zegt eigenlijk: als je niet voor mijn deal stemt, dan komt er helemaal geen brexit-akkoord."

May werd in het Lagerhuis een paar keer geconfronteerd met hoongelach:

May wil nu opnieuw met Europese leiders om de tafel om het te hebben over de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Als eerste praat ze morgenochtend in Den Haag met premier Rutte. Bij de gesprekken zal het vooral gaan om de zogenoemde backstop: een verzekeringspolis die inhoudt dat de Britten deel blijven uitmaken van de douane-unie van de EU, zolang er geen technische oplossingen zijn gevonden die de grens tussen Ierland en Noord-Ierland 'zacht' kunnen houden.

In het Verenigd Koninkrijk is veel weerstand tegen deze noodoplossing, die ervoor zorgt dat de grens tussen de landen open kan blijven. Volgens een deel van Mays eigen Conservatieve Partij blijft het VK zo aan de EU vastgeketend, omdat het zich moet houden aan de standaarden en tarieven die de EU met andere landen heeft afgesproken. Ook mogen er door het VK geen handelsakkoorden met andere landen worden gesloten. Mays Noord-Ierse gedoogpartner DUP weigerde voor het akkoord te stemmen, omdat er bij de backstop andere regels zullen gelden voor Noord-Ierland dan voor de rest van het VK.

De stemming in het Lagerhuis over het brexit-akkoord dreigde May dan ook te verliezen. "Dat was heel duidelijk, zei ze zelf ook. Dus stelt ze de stemming uit", zegt Van Kleef. "Ze zei dat ze de afgelopen drie dagen goed had geluisterd naar het debat over de brexit-deal in het Lagerhuis. Daarin werden veel zorgen geuit over de backstop. Dus gaat May weer terug naar de EU-leiders om te bespreken wat de opties zijn."

Donderdag is er een EU-top waar May bij wil zijn om de backstop te bespreken.

De EU lijkt echter niet van plan het akkoord dat met May gesloten is, te herzien. "De vraag is of May aanpassingen aan de backstop erdoorheen krijgt in Brussel. Ik denk het niet", zegt Van Kleef. "Ze zal zich tevreden moeten stellen met wat cosmetische ingrepen. Misschien wat details, niet de grote lijnen."

Maar wat dan? "Het is juridisch vastgelegd dat het VK de EU verlaat op 29 maart, ook zonder overeenkomst. Maar dat is een nachtmerrie voor veel Britse politici en EU-lidstaten. Er is nu voor geen enkele brexit-variant een meerderheid in het parlement. Het is vandaag alleen maar moeilijker en chaotischer geworden."

Afzetting, nieuwe verkiezingen, nieuw referendum?

Mocht de EU inderdaad niet of nauwelijks willen tornen aan het onderhandelde akkoord en de backstop, zal May met lege handen terugkeren naar het Britse parlement. Als het Lagerhuis vervolgens tegen de deal stemt, zijn er een aantal mogelijkheden, waarvan de gevolgen ongewis zijn. "May kan worden afgezet door haar eigen partij, of er kan een motie van wantrouwen komen van Labour. Dan behoren zelfs nieuwe algemene verkiezingen of een tweede brexit-referendum tot de mogelijkheden."

Toch bestaat de mogelijkheid dat het Lagerhuis alsnog instemt met de deal, zegt Van Kleef. "Een dreigende no deal-brexit en het Britse pond dat in waarde daalt: ook veel brexiteers zouden uiteindelijk een akkoord kunnen verkiezen boven helemaal geen akkoord. Daarnaast heerst onder hen de vrees dat eventuele nieuwe verkiezingen of een tweede referendum een brexit terugdraaien. En dat zou voor hen nog erger zijn dan deze deal."