Gratis ov: 'Enorm duur, 'nauwelijks effect', en 'onhaalbaar voor Nederland'

In Luxemburg reist iedereen vanaf 2020 gratis met het openbaar vervoer. Dat staat in het regeerakkoord van de herkozen premier Bettel, waarmee hij het milieu en fileprobleem in het land wil verbeteren. Nederlandse deskundigen noemen het een slecht plan en zien gratis ov niet als oplossing voor milieu- en bereikbaarheidsproblemen in steden, niet in Luxemburg en ook niet in Nederland.

Er is veel onderzoek gedaan naar gratis ov en de effecten daarvan, zegt Bert van Wee, hoogleraar transportbeleid aan de TU Delft in Spraakmakers op NPO Radio 1. "Neem bijvoorbeeld de drukte op de weg", begint hij. "Gratis openbaar vervoer helpt nauwelijks tegen files, omdat de vrije ruimte die het oplevert, gelijk weer wordt opgevuld door anderen. Met name tijdens de spits blijft het druk."

Nog drukker op de weg

Volgens hem zouden zelfs mensen die nu fietsen regelmatiger met de bus gaan reizen. Daardoor zijn nog meer bussen nodig, waardoor het nog drukker op de weg wordt.

Ook de directeur van reizigersorganisatie Rover, Freek Bos, ziet om een heel andere reden kosteloos ov niet zitten. Hij wil dat het openbaar vervoer beter wordt en verder ontwikkelt door middel van bijdrages van de reizigers. "Dat is de beste manier om het bereikbaarheidsprobleem van steden en het milieuprobleem aan te pakken."

Belastinggeld

Gratis openbaar vervoer in Nederland zou bovendien een miljardeninvestering zijn, die gefinancierd moet worden met belastinggeld, zegt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. "Stellen dat openbaar vervoer echt gratis kan zijn, dat vind ik misleidend", zegt hij. "Niet iedere automobilist die roept dat het ov gratis moet, gaat ook daadwerkelijk met trein of bus reizen. Uiteindelijk betalen veel Nederlanders dan voor iets waar ze geen gebruik van maken."

Wel ziet Tertoolen een mogelijkheid om het openbaar vervoer voor specifieke groepen aantrekkelijker te maken. "Ik ben voorstander van meer kortingensystemen, bijvoorbeeld het verder uitwerken van het dal- en spitsurenbeleid. Sommige groepen mensen betalen dan minder op bepaalde tijden van de dag."

Luxemburg

In het veel kleinere Luxemburg gaan de plannen voor openbaar vervoer zonder prijskaartje in elk geval wel door. De regering moet nog wel een oplossing bedenken voor de eerste- en tweedeklas coupés. Daar heeft premier Bettel nog ruim een jaar de tijd voor. Dan gaat het plan in.