Kritiek op brexit-deal, en ‘verzekeringspolis voor grensvraagstuk’

De Britse premier May hoopt dat haar ministers vandaag instemmen met het voorlopige brexit-akkoord. Om 15.00 uur begint het kabinetsberaad daarover op 10 Downing Street.

Intussen zijn via Britse media details uitgelekt over een van de belangrijkste struikelblokken: de Noord-Ierse grens. De grote vraag is hoe de grens tussen Ierland en Noord-Ierland, en dus tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk (VK), open kan blijven.

Backstop

"Het officiële antwoord daarop is nog niet bekend, maar bronnen melden dat partijen het eens zijn over een backstop", zegt correspondent Suse van Kleef in het NOS Radio 1 Journaal. Dat is een soort verzekeringspolis voor het geval dat het VK geen technologische oplossingen vindt, zoals beveiligingscamera's, om het grensverkeer tussen Ierland en Noord-Ierland te controleren.

Van Kleef: "De backstop garandeert dat er ook in dat geval geen harde grens komt met fysieke grenscontroles, door het Verenigd Koninkrijk langer lid te laten blijven van de douane-unie."

Voor een uitgebreide uitleg over de backstop, zie vraag 24 in onze FAQ-brexit.

Verder was eerder al bekend dat de Britten 40 miljard euro aan de EU moeten betalen vanwege brexit. Ook blijven de rechten van de 3 miljoen EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk - en andersom van de 1 miljoen Britten in de EU - ongeveer hetzelfde.

Het voorlopige akkoord zou zo'n 500 pagina's tekst omvatten. Hoewel de inhoud nog niet openbaar is, klinkt er al volop kritiek. Vooral de aanhangers van een zogeheten harde brexit zijn volgens Van Kleef ontevreden.

"Een langer verblijf in de douane-unie betekent dat zij zich langer moeten houden aan EU-regels. En dat de vrijheid om handelsakkoorden te sluiten met ander landen, zoals de VS en China, beperkt is. Terwijl dat juist de grote prijs was voor veel brexiteers. Zij zeggen: zo blijven we vastgeketend aan de EU."

'Slechter kan niet'

Oud-minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson, een prominent aanhanger van een harde brexit en lid van het Lagerhuis, zegt tegen het plan te gaan stemmen. "Slechter dan dit kan niet", zegt hij tegen Britse media. Zo zijn er nog meer tegenstanders binnen Mays Conservatieve Partij.

Ook de Noord-Ierse coalitiepartner DUP heeft grote twijfels bij de deal zoals die er nu ligt. Partijleider Arlene Foster vraagt zich op basis van het conceptakkoord af of Noord-Ierland los zal raken van de rest van Verenigd Koninkrijk. "Dat kan ik niet toestaan", zegt ze tegen Sky News.

Binnen Mays kabinet zijn er ook critici. Daarom heeft de premier gisteren één voor één overleg gehad met ministers om ze aan boord te krijgen voor het conceptplan. Van Kleef: "Het is buigen of barsten - als je je hier niet achter schaart, dan is het idee dat je opstapt als minister." Als dat werkelijk gebeurt, zou het Mays positie ernstig verzwakken als premier. "Als je deze deal al niet door je eigen kabinet krijgt, hoe geloofwaardig ben je dan nog?"

Journalisten bij 10 Downing Street deden gisteravond hun best om ministers een reactie te ontlokken, maar die gaven nauwelijks een krimp:

Zelfs als het hele kabinet akkoord gaat, zijn er nog heel wat obstakels voordat de deal definitief is. Het Britse parlement moet er bijvoorbeeld nog mee instemmen. En ook in Brussel ligt er nog een flink traject voor de boeg.

Aan het eind van de middag overleggen de EU-ambassadeurs over het plan. Maandag komen de minister van Buitenlandse Zaken samen in Brussel om de deal te bespreken.