VVD en D66: meer grip op de 'zak met geld' voor het onderwijs

Binnen de coalitie groeit de wens om de vrijheid van onderwijsbesturen te beperken. De VVD wil nu ook dat de Rijksoverheid weer meer kan bepalen wat er met de miljarden euro's aan geld uit Den Haag gebeurt.

"De besturen hebben een grote vrijheid gekregen, maar het is veel te vrijblijvend", zei VVD-Kamerlid Heerema tijdens het debat over de onderwijsbegroting. De partij benadrukte dat er steeds meer geld naar het onderwijs gaat, maar het niveau afneemt, zoals de Onderwijsinspectie onlangs concludeerde.

De VVD vindt dat er gekeken moet worden naar de zogenoemde lumpsum. Die houdt in dat alle onderwijsinstellingen - zowel in het primair, voortgezet en hoger onderwijs - een bepaald bedrag van het Rijk krijgen en zelf mogen beslissen hoe ze het geld uitgeven.

Teugels

De VVD is altijd voor de lumpsum geweest, maar Kamerlid Heerema begint steeds kritischer te worden over deze manier van financieren. Hij wil dat scholen met goede prestaties meer vrijheid moeten krijgen om hun koers te bepalen. "Maar bij scholen die alleen een basisniveau nastreven, moeten de teugels worden aangetrokken", aldus de onderwijswoordvoerder van de VVD.

Regeringspartij D66 wil al langer dat het geld direct naar de school gaat en dat de macht van besturen in het primair en voortgezet onderwijs aan banden wordt gelegd. Kamerlid Van Meenen vindt dat geld verloren gaat door uitgaven aan verkeerde dingen.

Aan de poort rammelen

D66 richtte bij deze begroting van onderwijs vooral zijn pijlen op universiteiten, die te veel geld (3 miljard euro) op de plank zouden laten liggen. Het geld moet besteed worden aan beter onderwijs voor studenten, zei Van Meenen. Hij was verbijsterd dat studenten en docenten in Den Haag "aan de poort rammelen" voor extra geld, terwijl hun eigen besturen het geld "oppotten".

"Waar blijft dat geld?" vroeg het D66-Kamerlid zich af. Hij vindt dat studenten en docenten, die kampen met overvolle collegezalen en te weinig begeleiding, eens kritisch moeten kijken naar de salarissen van de bestuurders en de uitgaven aan de pr-afdeling.

De oppositiepartijen GroenLinks en SP vinden dat D66 de universiteitsbesturen te hard aanviel en zeiden dat het bedrag van 3 miljard euro op de plank niet klopt. De besturen zeggen dat hun geld in 'stenen' zit, in hun huisvesting en dat er helemaal niet veel vrij besteedbaar geld is. Op 24 november is een studentendemonstratie in Den Haag.

Rente

De oppositiepartijen GroenLinks, SP, PVV, PvdA en Denk wilden verder dat het kabinet afstapt van het plan om de rente te verhogen die studenten moeten betalen over hun studielening. Vanaf 2020 zijn studenten meer geld kwijt aan de aflossing van hun schuld. Nu betalen oud-studenten zo'n 70 euro per maand, dat wordt 82 euro.

GroenLinks-Kamerlid Özdil sprak van een asociaal plan dat onmiddellijk van tafel moet. Dit tot ergernis van D66'er Van Meenen, die zei dat de oppositie zo de weerstand bij studenten vergroot. "Het is een verslechtering, maar een marginale verslechtering."

Buitenlandse studenten

Regeringspartij CDA wilde dat de minister de naam 'studievoorschot' aanpast. "Het is een lening, dus dat moet voor iedereen helder zijn." Tijdens de begroting uitten CDA, PVV en GroenLinks ook hun zorgen over het groeiend aantal buitenlandse studenten, waardoor de universiteiten overvol raken en ook het gebrek aan studentenhuisvesting groeit.

Donderdagochtend zullen de onderwijsministers Slob en Van Engelshoven antwoord geven op de vragen uit de Tweede Kamer.