Proces Decembermoorden: Bouterse mag spreken maar komst onzeker
De hoofdverdachte in het 8 December-strafproces, president Bouterse van Suriname, heeft vandaag de mogelijkheid om zich tegenover de rechter te verantwoorden voor zijn aandeel in de Decembermoorden. Bouterse hoorde in juni vorig jaar 20 jaar cel tegen zich eisen voor de moord in 1982 op vijftien tegenstanders van zijn toenmalige militaire regime. Het vonnis van de rechter in deze slepende rechtszaak is aanstaande en voordat het zover is, mag Bouterse zelf het woord voeren.
De kans dat de hoofdverdachte komt opdagen lijkt gering. De eerste zitting van het proces tegen Bouterse en 24 medeverdachten was in november 2007. Noch op die bijeenkomst, noch op één van de tientallen die erop volgden, liet de hoofdverdachte zich zien. Bouterse en zijn advocaat Irwin Kanhai spreken van een oneerlijk, politiek proces dat wordt aangestuurd door Nederland.
Volgens advocaat Hugo Essed van de nabestaanden zou het slim van Bouterse zijn om nu, bij de zogenaamde dupliek, wel op te komen dagen. "Geen gebruikmaken van het laatste woord is in de regel een strategische blunder, omdat het bijdraagt aan de aannemelijkheid van de stellingen van de openbaar aanklager", schrijft Essed in een ingezonden stuk op de nieuwssite Starnieuws. "De verdachte wekt op zijn minst de schijn dat er niets in zijn voordeel te zeggen valt."
Tijdens de zittingen heeft de advocaat van Bouterse er meerdere malen op gehamerd dat zijn cliënt geen eerlijk proces heeft gehad. Bouterse zelf heeft buiten de rechtszaal van tal van gelegenheden gebruikgemaakt om zijn deelname aan de moorden te ontkennen. "Nu kan hij zichzelf verdedigen op de plaats die er in deze zaak werkelijk toe doet: de rechtszaal", zegt de advocaat.
Het gerechtelijk vooronderzoek van het proces begon in 2000. Hoelang het nog duurt voordat de rechter uitspraak doet, durft Essed niet te voorspellen. "De krijgsraad zal tijd nodig hebben om alle informatie die de afgelopen 18 jaar gepasseerd is op een rij te zetten en tot een zorgvuldige uitspraak te komen. Ik verwacht dat dat eerder een kwestie is van maanden dan van weken. Een vonnis kan misschien in de eerste helft van 2019 vallen."
Hoger beroep
Met dat vonnis is de zaak waarschijnlijk nog niet ten einde. Als Bouterse veroordeeld wordt, is het te verwachten dat hij in hoger beroep gaat. En als hij vrijspraak krijgt, is het aannemelijk dat het Openbaar Ministerie het daar niet bij laat zitten.
Is het eigenlijk wel slim van Bouterse om hoger beroep aan te tekenen? In 2020 zijn er weer verkiezingen en het is de vraag of hij daarna nog president is. Geeft zijn presidentschap hem niet veel meer mogelijkheden om de dans te ontspringen? Volgens Essed niet. "Voor de Republiek Suriname is het vervelend dat de hoofdverdachte van een moordzaak tevens president van het land is. Maar voor de beslissing die in deze strafzaak moet worden genomen is het niet relevant of je nu staatshoofd bent of niet. Hij is net zo strafbaar als iedere andere Surinamer."
Kan hij helemaal geen invloed hebben op de inhoud of de snelheid van de rechtsgang? "Nee," zegt Essed zeker. "Wettelijk gezien kan dat gelukkig niet. En we zijn in redelijke mate optimistisch. De rechtsstaat heeft de afgelopen jaren immers de rug recht gehouden ondanks de verschillende pogingen vanuit de politiek om het proces te saboteren. Dit is de rechtszaak van de eeuw waarin het belang van individuele nabestaanden ruimschoots wordt overtroffen. De rechtszaak die antwoord zal geven op de vraag of Suriname een rechtsstaat is of niet."