Dreigende hongersnood in Jemen: hoe weet je hoe groot het probleem is?

De VN luidt de noodklok over de situatie in Jemen. Volgens de Verenigde Naties zijn op korte termijn 14 miljoen mensen afhankelijk van voedselhulp om te overleven. Nog meer mensen hebben geen toegang tot schoon drinkwater of sanitair. Van de 29 miljoen inwoners hebben er 22 miljoen humanitaire hulp nodig. Maar hoe berekenen hulporganisaties die enorme aantallen?

Volgens Stephen Anderson, hoofd van het Wereldvoedselprogramma van de VN in Jemen, wordt dit geschat op basis van statistische gegevens. "We weten precies wat we tot nu toe hebben bijgedragen. Vorige maand hebben we bijvoorbeeld 7,3 miljoen mensen geholpen. We kunnen dat vergelijken met dezelfde periode een jaar geleden. En we zien dus dat de situatie erger wordt."

De Verenigde Naties vreesden eerder dat hongersnood dreigt voor elf miljoen mensen in Jemen, maar het zijn er dus miljoenen meer. Anderson: "Je bent afhankelijk van hoe lang deze situatie aanhoudt. Als de problemen bijvoorbeeld morgen ineens anders zouden zijn, dan wordt het aantal misschien wel weer bijgesteld." Maar dat ziet hij voorlopig nog niet gebeuren. "Want de conflicten nemen alleen maar toe."

Het Rode Kruis biedt al tientallen jaren humanitaire hulp aan Jemen. Volgens de hulporganisatie hebben 14.8 miljoen mensen geen toegang tot medische zorg. Je telt makkelijker mensen die zich wel melden in een ziekenhuis dan de miljoenen die geen toegang tot die zorg hebben. Hoe kom je dan toch tot dat getal?

Merlijn Stoffels van het Rode Kruis legt het uit. "Collega's in Jemen hebben kaarten waarop alle ziekenhuizen en bijvoorbeeld waterleidingen staan en waar ze al dan niet werken. Vervolgens kun je schatten hoeveel mensen in een wijk, dorp of een stad wonen en die nu niet meer naar het ziekenhuis kunnen omdat het kapotgeschoten is. En die mensen eromheen kunnen dan niet meer weg."

Naar het volgende ziekenhuis verderop rijden is vaak geen optie. Als de veiligheid het toelaat en de wegen begaanbaar zijn, spelen ook de hoge prijzen een rol. De inflatie is in Jemen enorm hoog. "Het land is sterk afhankelijk van de import", vertelt Stephen Anderson van de VN. "Zo'n 85 tot 90 procent van alle producten wordt geïmporteerd." Dat maakt dat er wel spullen zijn, maar dat mensen ze niet kunnen betalen.

Als voorbeeld noemt Anderson een brood. "Als dat voorheen 1 euro kostte, dan betaal je daar nu 1,35 euro voor." En daar hebben de Jemenieten elke dag weer mee te maken.

Afgelopen zomer kwam de NOS in contact met een 40-jarige vrouw in de Jemenitische hoofdstad Sanaa. Anoniem deed ze haar verhaal:

Maar hoe beslis je wie er als eerste een voedselpakket moet krijgen? Stoffels vertelt dat het Rode Kruis in Jemen lokale afdelingen heeft waar hulpverleners inventariseren hoeveel mensen in hun gebied hulp nodig hebben. Jemenieten vullen dan samen met een hulpverlener een checklist in: heb je een partner? heb je werk? heb je kinderen? ben je chronisch ziek?

Dat soort indicaties zijn belangrijk om te bepalen wie als eerste hulp nodig heeft, vult Stoffels aan. "Een vrouw met kinderen waarvan de man is overleden, of een chronisch zieke, komt eerder in aanmerking dan een gezin waarvan iemand nog een baan heeft." Het Rode Kruis probeert ook de opgegeven informatie te verifiëren.

'Niets afschuwelijker'

"Je moet van tevoren bepalen wie wat krijgt als er een hulpkonvooi aankomt, anders krijg je chaos." Denk aan vechtpartijen om voedsel bijvoorbeeld. "Bepalen wie er wel of geen voedselpakket krijgt, betekent soms onmogelijke keuzes maken." Stoffels kan zich goed voorstellen dat sommige mensen wanhopig worden als er geen voedsel is. "Er is niets afschuwelijker dan je eigen kinderen niet te kunnen voeden."

De situatie in Jemen wordt door de VN bestempeld als de ergste humanitaire crisis ter wereld. Is er nog wel hoop? Stephen Anderson denkt van wel. Hoe moeilijk ook. "Jemen heeft gewoon dringend vrede nodig. Deze crisis is door de mens veroorzaakt." En dus moeten er snel onderhandelingen beginnen, zegt hij. "Want de mens kan dan ook maatregelen nemen. Bij de VN geloven we in ieder geval dat vrede kan worden bereikt."