Defensie moet meldingen intimidatie en misbruik veel beter aanpakken

Defensie moet een onafhankelijk meldpunt instellen om de sociale veiligheid te verbeteren. En onderzoekers moeten deskundig en onafhankelijk zijn als ze klachten over bijvoorbeeld seksueel grensoverschrijdend gedrag behandelen. Dat zijn de belangrijkste aanbevelingen van de commissie-Giebels die onderzoek heeft gedaan naar misbruik binnen Defensie en de afhandeling daarvan.

Er is veel mis met de sociale veiligheid bij Defensie, constateert de commissie onder leiding van de Twentse hoogleraar psychologie Ellen Giebels. Melders van seksueel grensoverschrijdend gedrag worden niet goed behandeld. Dat komt door de cultuur bij Defensie, de manier waarop de meldingsprocedure is ingericht en de mensen die de klachten moeten behandelen.

Aanleiding voor het onderzoek was de misbruikzaak op de Oranjekazerne in Schaarsbergen. In een eerste tussenrapportage werd al vastgesteld dat daar werd gepest, geïntimideerd en dat er seksueel geweld was. Het interne onderzoek van Defensie naar deze incidenten schoot ernstig tekort.

Het rapport van vandaag kijkt verder dan 'Schaarsbergen'. De bedrijfscultuur bij Defensie speelt een belangrijke rol: er is een sterke groepscultuur, waar loyaliteit belangrijk is. Leden van de eigen groep worden beschermd, ook als zij grensoverschrijdend gedrag vertonen. Collega's die buiten de groep vallen worden negatief bejegend.

De commissie-Giebels doet een aantal aanbevelingen:

Daarnaast is de procedure om misbruik te melden niet goed. Er zijn talloze regels, richtlijnen en instanties die de meldprocedure stroperig maken. Melders weten niet bij wie ze terecht kunnen en wat er precies met hun meldingen gebeurt.

De mensen die een klacht moeten onderzoeken zijn volgens de commissie niet objectief en onafhankelijk genoeg. Behandeltermijnen zijn vaak te lang. Melders ondervinden vaak nadeel van hun actie om aan de bel te trekken. Dat leidt er ook toe dat misstanden juist niet gemeld worden.

Staatssecretaris Visser kondigde in een reactie aan dat zij een onafhankelijk meldpunt gaat opzetten, zoals de commissie aanbeveelt. De huidige 15 meldpunten worden samengebracht bij de Centrale Organisatie Integriteit Defensie, rechtstreeks onder de secretaris-generaal van het ministerie.

Visser: "Je veilig voelen is essentieel. Iedere medewerker moet kunnen reken op een veilige omgeving. Dat begint ermee dat je sociale veiligheid signaleert, bespreekbaar maakt en goed oppakt."