Brexit-onderhandelingen in finale fase: waar moeten we op letten?
De brexit-onderhandelingen komen in een finale fase. De mogelijke scenario's voor komende week zijn helder: er komt witte rook, er komt een beetje rook van onbestemde kleur of het wordt chaos.
In Brussel wordt gerekend op de onbestemde kleur. Te vroeg om het een succes te noemen, maar het woord mislukking mag de komende week nog niet vallen.
Nachtenlang vergaderen
De onderhandelaars hebben afgelopen weekend nachtenlang met elkaar gesproken om op zo veel mogelijk terreinen tot een oplossing te komen.
Over de kwestie-Cyprus, waar de Britten een belangrijke marinebasis hebben, zijn ze dicht bij een akkoord. Ook over de geografische namen - oftewel: hoe voorkom je dat in het Verenigd Koninkrijk van na de brexit opeens producten onder namen als Goudse kaas, parmaham of feta op de markt komen - is een oplossing nabij.
Ook met Gibraltar, de Britse rotspunt bij Spanje, gaat het de goede kant op, laten diplomaten weten.
Maar de Ierse kwestie ligt nog steeds als een steen op de maag. Gisteravond zijn de toponderhandelaars Michel Barnier (namens de EU) en de Britse brexit-minister Dominic Raab onverwachts bij elkaar gaan zitten om de laatste politieke hobbels uit de weg te ruimen.
Tot een akkoord heeft dat niet geleid.
Wat gebeurt er komende week?
Vandaag spreken hoge EU-diplomaten met elkaar. Hun bazen, de ministers van Buitenlandse Zaken, bemoeien zich er vanaf morgen mee als ze bij elkaar zijn in Luxemburg. En dan is het vanaf woensdag 'helpers weg' en moeten de 27 EU-leiders met de Britse premier Theresa May het strijdtoneel betreden om een principeakkoord te bereiken.
Waar praten ze over?
De belangrijkste onderwerpen zijn de zogenoemde scheidingsakte, een politieke verklaring over de toekomst en de grens tussen Noord-Ierland en Ierland.
De hoop is dat de scheidingsakte, waarin de afspraken over het Britse vertrek worden vastgelegd, deze week kan worden afgerond. Maar betrokkenen laten weten dat het er niet goed uitziet: er zijn nog veel twijfels. Juridisch wordt nog naar de tekst gekeken, maar vooral politiek. Durven met name de Britten het aan om de scheidingsakte nu al te aanvaarden?
In de tekst zullen de heikele kwesties zoals de grens tussen Noord-Ierland en EU-lidstaat Ierland en de politieke toekomst tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk wel worden genoemd, maar de uitwerking daarvan moet worden vastgelegd in een soort aanhangsel bij die scheidingspapieren.
Wordt er bewogen?
Er is beweging aan Britse kant, maar mondjesmaat. Een diplomaat die bij de gesprekken is betrokken, analyseert de vooruitgang: de onderhandelingen gaan moeizaam en de conclusie dat de EU en het Verenigd Koninkrijk er wel uitkomen wil niemand voor zijn rekening nemen.
Compromissen zijn lastig te sluiten, omdat de Ierse kwestie vooral een interne Britse discussie is, met name binnen de Conservatieve Partij van May. De brexiteers die ten koste van alles de EU willen verlaten, staan tegenover Unionisten die geen millimeter grond willen opgeven, zelfs niet als het om technologische oplossingen gaat.
Geen grappen
Aan EU-zijde wordt ondertussen alles gedaan om tot een ordentelijke deal te komen. Ook de voorzitter van de Europese Raad, de Pool Donald Tusk, beseft dat hij geen grappen moet maken over de brexit, omdat het nu erop of eronder is voor de leiders.
Tusk zette de vorige keer, tijdens de roemruchte top in Salzburg, de boel op scherp door op Instagram een foto van een taart zonder kers te publiceren. Dat werd als een sneer naar de Britten gezien: ze willen wel de lusten, maar niet de lasten, leek Tusk te willen zeggen. De Britse media waren woedend en maakten gehakt van de EU. De koppen droegen termen als Dirty EU rats, vernedering en afgang.
Dat mag deze keer dus niet gebeuren. De leiders moeten uitstralen dat een deal aanstaande is. Het echte akkoord kan pas in november worden gesloten, tijdens een extra top van de EU-leiders.
Intussen neemt het verzet in Londen ook toe. Voormalig brexit-minister Davis riep gisteren kabinetsleden in The Sunday Times op om in opstand te komen tegen Theresa May.
De verwachting, maar ook een beetje de hoop, is dat May woensdagavond tijdens het informele diner van de regeringsleiders haar plannen toelicht, waarna de voorzichtige conclusie kan worden getrokken dat het de goede kant opgaat.
Premier Rutte heeft vorige week de strategie al doorgenomen met bondskanselier Merkel en vanavond komt de Oostenrijkse premier Kurz, die momenteel voorzitter is van de EU, langs op het Torentje.
