'Ik wilde alleen die kuttekoppen tegenhouden en dan verder met mijn leven'

• Remy Hersbach

  redacteur Online

Veel verdachten in de zaak rond de blokkade op de A7 bij Joure vorig jaar hebben geen spijt, maar zijn juist trots. Trots dat zij hebben voorkomen dat de intocht van Sinterklaas werd verstoord door een demonstratie tegen Zwarte Piet. "Die mensen hebben 365 dagen per jaar om te demonstreren, en dan kiezen ze precies die dag uit. Dan vraag je om reacties", zegt Gerben L., een van de verdachten bij de rechtszaak over de blokkade die vandaag is gestart.

L. is de rechtszaal in Leeuwarden binnengekomen met een zwart petje achterstevoren op zijn hoofd, maar legt die toch snel weg voor zich op tafel. De rechter begint met het opsommen van fragmenten van chatgesprekken, waaruit blijkt dat hij bij de blokkade was.

Zo gaat het bij veel van de 12 verdachten die vandaag zijn behandeld. Of ze zijn op beelden herkend of de politie heeft hun naam zien voorbijkomen in uitgelezen chatgesprekken, of via vriendschapsverbanden op Facebook. Het zijn relatief jonge mannen, een enkele vrouw, van ongeveer twintig tot dertig jaar. Gekleed in donkere truien met opdruk van een band, een ander op sokken omdat zijn klompen bij de ingang uit moesten en een van de verdachten beklaagt zich dat zijn shirt met de tekst 'ik heb niet ervoor gekozen om een Fries te zijn, ik heb gewoon geluk gehad' niet mee de zaal in mocht.

Schone strafbladen

De groep verdachten bestaat uit onder meer een koerier, vuilniswagenchauffeur, vrachtwagen-monteur en receptioniste van een autogarage. Dat lijkt een gemeenschappelijke deler. "Ik kom veel auto's tegen in dit dossier", merkt de rechter op. "Als hobby, sleutelen en crossen."

De meesten hebben een schoon strafblad of eentje met kleine vergrijpen in het verleden. Robin W. kreeg eerder twee bekeuringen voor te hard rijden, van honderden euro's per stuk. Die kon hij zich niet meer herinneren. "Ik rijd als koerier veel."

Een haperend geheugen komt vaker terug in de rechtszaal, was het de bedoeling om het verkeer volledig te stoppen op de A7? Veel verdachten twijfelen daarover. Ze weten ook niet echt wie de blokkade georganiseerd had, maar deden gewoon mee "uit nieuwsgierigheid" of "voor de sensatie".

De zaak draait om het versperren van de snelweg en intimidatie van medeweggebruikers. Dus is de vraag of het de intentie was om totaal stil te gaan staan wel een belangrijke. "Ik weet het niet meer precies", zegt Gerard G.

Niemand wil zeggen wie de initiatiefnemer was. Ze hadden gehoord dat mensen uit de Randstad de intocht in Dokkum wilden verstoren. Daarop ondernamen ze actie, om de groep bussen te vertragen.

Dat dat gevaarlijk was, snapt verdachte Robin W. achteraf ook wel. "Stilstaan op de snelweg is nooit een goed idee." Het afremmen ging volgens hem "vrij hard".

W. heeft voor de gelegenheid een trui met logo van het truckmerk Scania erop aangetrokken. Dezelfde trui als hij op de bewuste 18 november aanhad. Een statement? In ieder geval handig: als de officier van justitie aan hem vraagt hoe hij er op een gegeven moment uitzag, doet hij zijn capuchon op. "Zoiets?" Gewelddadig was het sowieso niet volgens hem. "De sfeer aan onze kant was goed, aan de andere kant (bij de anti-Zwarte Piet-demonstranten) niet zo."

Gerard G. blijft erbij dat de actie niet gevaarlijk was. "In de Randstad staan ook files." Hij was het duidelijk niet eens met het feit dat de anti-Zwarte Piet-demonstratie bij de intocht van de burgemeester mocht doorgaan. Als de officier van justitie hem erop wijst dat ze in hun recht stonden, zegt hij haast poëtisch: "Het recht is ook wel een beetje krom."

Volgens verdachte Gerben L. ging het afremmen juist erg rustig en ook hij vergelijkt de situatie met een naderende file. Op de opmerking dat iemand in de file achter hem met een psychische angststoornis in paniek raakte, reageert hij: "Wat doe je dan in een auto? Er zijn toch vaker files?"

De officier van justitie zegt tegen Gerben L. dat dit wezenlijk anders is dan een normale file. "Er zijn mensen die uit de auto stappen, die met gebalde vuisten naar een bus lopen." Waarop L. haast verontwaardigd reageert: "Ik heb dat toch niet gedaan?"

Trots

Volgens justitie ontstond er na de blokkade een grimmige sfeer, waarbij mannen met bivakmutsen in de richting liepen van de bussen en erop begonnen te slaan. De 12 verdachten van vandaag ontkennen dat zij dat waren.

Geen van de verdachten wilde geweld gebruiken bij de demonstratie. Een van hen zegt dat er zelfs erger is voorkomen, want als de bussen in Dokkum waren aangekomen zou daar een grotere confrontatie zijn ontstaan. De enige vrouwelijke verdachte van vandaag, Janneke J., zegt ook dat de groep zich niet agressief gedroeg. "Maar ik kan me wel voorstellen dat de demonstranten zich snel bedreigd voelen. Ze zijn in de minderheid. Ze weten ook wel dat ze niet gewenst zijn."

Schitterend mooi

De rechtbank confronteerde de verdachten regelmatig met foto's waarop hun positie in de blokkade te zien was. Lieuwe P. droeg toen een oranje jas en dat zag je duidelijk. "Gelukkig viel ik daarmee niet zo op", zei hij sarcastisch. Hij wilde, zo zei hij het zelf, alleen "die kuttekoppen tegenhouden, en dan weer verder met mijn leven". Het feit dat de demonstranten Dokkum niet bereikt hebben, noemt hij "schitterend mooi".

Hij wil benadrukken dat hij geen racist is. Hij wilde niet dat de leuke dag voor de kinderen zou worden verstoord. "Zwarte Piet mag blauw zijn voor me, dat maakt me niets uit."

Ook Bauke S., die overigens voordat hij aan de beurt was is weggelopen omdat hij de vragen intimiderend vond, noemt de actie in zijn politieverhoor een succes, omdat de demonstranten niet bij Dokkum zijn gekomen. "Die mensen hoeven niet tussen de kinderen te staan, om daar de boel te verpesten."

Dinsdag en donderdag komen de andere verdachten aan de beurt, in totaal zijn het er 34. Vrijdag komt de officier van justitie waarschijnlijk met de eis.