Ombudsman: toegang tot gemeentelijke schuldhulp nog niet voldoende

De schuldhulpverlening van gemeenten is nog niet op orde. Dat schrijft de Nationale ombudsman in een vervolgonderzoek onder 251 gemeenten.

Ombudsman Reinier van Zutphen vindt dat er ondanks beleidsverbeteringen naar aanleiding van een rapport begin dit jaar nog steeds te veel mensen voortijdig uitvallen in het toegangsproces. Met name zelfstandige ondernemers komen er volgens hem bekaaid van af: voor hen ontbreekt de schuldhulpverlening soms volledig.

Ook noemt de ombudsman het zorgelijk dat bijna de helft van de deelnemende gemeenten geen exacte cijfers kan verstrekken over de omvang van de schuldproblematiek. "Als iemand zich meldt, dan moet je als gemeente weten dat er iets aan de hand is", zegt Van Zutphen. "Want schulden komen nooit alleen. Een gemeente moet zorgen voor zijn inwoners, dus: aan de slag!"

Hardnekkig probleem

In 2015 riep staatssecretaris Klijnsma gemeenten op geen algemene uitsluitingsgronden te hanteren voor toegang tot schuldhulpverlening. Eerder dit jaar constateerde de ombudsman dat gemeenten betere hulp moeten bieden aan inwoners met problematische schulden. Dat was een verkennend rapport, dat met deze nieuwe bevindingen wordt onderstreept.

"Het lijkt wel of we niet geloven dat het zo is", zegt Van Zutphen. "We hebben ons niet genoeg gerealiseerd wat het betekent om in de schulden te zitten. Het verplaatsen van wat het betekent als iemand problemen heeft, dat lukt ons maar heel moeilijk. We zitten te veel in onze eigen wereld, in plaats van in die van mensen die problemen hebben."

Gemeenten moeten volgens de ombudsman kijken naar de oorzaken en oplossingen voor de uitval van het toegangsproces. "Proactief opstellen om te voorkomen dat burgers vroegtijdig afvallen. Niet alleen praten over participatie en inclusie, maar het ook echt doen."

De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening schrijft voor dat schuldhulp breed toegankelijk moet zijn en dat op voorhand geen groepen mogen worden uitgesloten. Over beide zaken krijgt de ombudsman geregeld klachten van burgers.

Positieve ontwikkeling

Ondanks de kritiek benadrukt Van Zutphen dat de meeste gemeenten sinds het onderzoek begin dit jaar een positieve ontwikkeling hebben doorgemaakt. Zij zijn toegankelijk voor nieuwe schuldhulpaanvragers en kunnen vaak binnen enkele weken terecht voor een face-to-face-gesprek. Gemeenten kijken bovendien beter naar persoonlijke omstandigheden als ze een aanvraag weigeren.

In totaal hebben zo'n 1,4 miljoen Nederlandse huishoudens problematische schulden of lopen zij daarop een risico.