Problemen met jeugdbescherming dreigen in 20 procent van de gemeenten
Specialistische jeugdzorg dreigt volgend jaar in verschillende gemeenten in het hele land in de knel te komen. Zo'n 20 procent van alle gemeenten wil de kostendekkende tarieven voor jeugdbescherming niet betalen, waarschuwt de William Schrikker Groep voor jeugdzorg.
Sinds gemeenten verantwoordelijk zijn voor het aanbieden van die zorg bestaan er tussen zorginstellingen en gemeenten al discussies over de tarieven. Om daaraan een einde te maken, hebben de VNG en Jeugdzorg Nederland een kostprijsonderzoek laten doen.
Basis
Sinds mei zijn die kosten vastgelegd in een rapport, dat als basis moet dient bij de contractonderhandelingen. Maar nu blijkt dat verschillende gemeenten dat rapport terzijde schuiven en minder willen betalen.
Opvallend voorbeeld daarvan is een samenwerking van 25 gemeenten in Noord-Holland, die een eigen aanbesteding hebben gemaakt met lagere kosten. Maar geen enkele zorgverlener heeft op deze aanbesteding ingeschreven.
"Hier hebben we heel duidelijk gezegd: dat doen we niet", zegt Erik Heijdelberg, voorzitter van de raad van bestuur van de William Schrikker Groep. "Dat hebben we ook samen gedaan met het Leger des Heils. Want hoe verklaar ik aan andere gemeenten dat ik op andere plekken korting geef? Dat is niet uit te leggen."
Dezelfde problemen doen zich ook voor in onder meer Limburg, Zuid-Holland-Zuid en het zuidoosten van Brabant. "Al hebben we alleen in Noord-Holland gezegd dat we het echt niet doen."
Heijdelberg had niet verwacht dat gemeenten zich niet aan de uitkomsten het nieuwe kostprijsonderzoek zouden houden. "Maar meteen in de eerste weken van de onderhandelingen is het raak. Hebben we eindelijk een kader waarbinnen iedereen kan werken, komen er gemeenten met een eigen kostensystematiek, of zelfs tijdschrijven. Zinloze administratie."
Of financiën er de reden van zijn dat een vijfde van de gemeenten er niet of nog niet uit zijn met zorgverleners, weet Heijdelberg niet zeker. "Gemeenten besparen soms op de WMO en denken dat dat hier ook kan. Of ze vinden dat instellingen zich maar aan hun wensen moeten aanpassen."
"Ik heb het idee dat in veel gemeenten ambtenaren de baas zijn", zegt Heijdelberg. "De gemeenteraad heeft geen idee wat er speelt en schikt zich. En veel wethouders zijn nieuw en vaak best van goed wil. Daar wil ik ook niet op mopperen."
Geforceerd
Toch ontstaat er een geforceerde situatie. "Gemeenten zijn wettelijk verplicht de zorg in te kopen en wij moeten ons inschrijven want anders zitten we zonder werk", zegt Heijdelberg. "Het is om moedeloos van te worden."
Wat volgens hem zou helpen is als vanuit Den Haag wordt opgelegd dat het kostprijsonderzoek als leidraad moet worden gebruikt bij de onderhandelingen. Inmiddels zijn er ook al Kamervragen over het onderwerp gesteld.
Blijven werken
Een woordvoerder van het Leger des Heils zegt dat de contracten die er liggen gewoon uitgevoerd worden. "Daarvoor worden we betaald. De contracten die er liggen voeren we uit, daarvoor worden we betaald. Over de vervolgcontracten gaan we graag opnieuw het gesprek aan. De rechter bepaalt bij gedwongen maatregelen welke instelling de maatregel uitvoert, dus lopende maatregelen blijven we doen. Bij nieuwe maatregelen is het aan de rechter wat hij beslist."
Niet terzijde
De gemeente Haarlem spreekt in een reactie tegen dat het rapport terzijde is geschoven. "Met de instellingen zijn we in gesprek en dat gaan we ook doen over de ontstane situatie. Dit is ook met hen gecommuniceerd. De tarieven waarmee op 1 januari wordt gestart bevatten geen bezuiniging, het zijn gemiddelden van de tarieven die de regio's in 2018 betalen. Daarnaast worden deze tarieven geïndexeerd."
Brancheorganisatie Jeugdzorg Nederland vraagt ook aandacht voor het belang van het kostprijsonderzoek. "Daarin is precies onderbouwd wat de prijs is van een behandeling", zegt een woordvoerder. "Maar er is te veel ruimte voor gemeenten om een eigen koers te varen. Organisaties hebben meestal contracten met zo'n 40 gemeenten. Als een deel zijn eigen regels gaat opstellen kan dat natuurlijk niet."
Ook de FNV bemoeit zich met de situatie in Noord-Holland. De vakbond roept minister De Jonge op om op te treden en 750 miljoen euro extra vrij te maken voor de zorg. "Ik voorspel dat er vergelijkbare situaties in andere regio's ontstaan als hij niet snel met dat extra geld komt", zegt bestuurder Maaike van der Aa. "Het is een grof schandaal dat we in Nederland zo met onze medewerkers en kwetsbare jeugd omgaan."
Volgens de vakbond gaat het al sinds 2015 bergafwaarts, sinds de gemeenten verantwoordelijk zijn voor de zorg. Gemeenten zouden vooral kijken naar het geld en niet naar de juiste zorg die een kind nodig heeft, stelt de vakbond. Zo ontstaan onrealistische tarieven waartegen wordt ingekocht.
Onder druk
De jeugdzorg staat al langere tijd onder druk. Vorige week nog demonstreerden ruim 3000 jeugdhulpverleners in Den Haag voor betere jeugdzorg. Nu lijdt die zorg vaak onder bureaucratie, contracten en aanbestedingen. Daardoor krijgen kinderen en tieners die dringend hulp nodig hebben, niet altijd de juiste hulp.
