Mobieltje in de klas: verbieden, gedogen of beleid maken?

• Rebecca Vernhout

  redacteur Online

'Laat kinderen meer bewegen op school', adviseert de Nederlandse Sportraad. Tijdens de lessen zitten ze lange tijd stil en in de pauzes ook, want dan zitten de kinderen op hun mobieltje.

Hoe anders is dat sinds het begin van dit schooljaar in Frankrijk, waar wettelijk is vastgelegd dat mobieltjes verboden zijn op scholen. En niet alleen binnen het schoolgebouw, ook op het plein en in de pauze blijven de schermpjes weg. Dat heeft als resultaat dat er op de pleinen weer wordt gerend en gevoetbald.

Zou zo'n verbod kans van slagen hebben in Nederland?

"In Frankrijk hebben ze een heel ander systeem waar van bovenaf kan worden besloten dat alle scholen zich aan zo'n verbod houden. In Nederland werkt het anders. Daar heeft het ministerie het naar de scholen zelf gedelegeerd", vertelt Remco Pijpers van Kennisnet. Dat betekent dat in Nederland scholen zelf het beleid bepalen over het gebruik van mobieltjes door leerlingen. Het ministerie van Onderwijs heeft daar geen richtlijnen voor. Ook onderwijsorganisaties leggen de verantwoordelijkheden bij de school.

Remo Mombarg, lector Bewegingsonderwijs en Jeugdsport, zou dat graag anders zien: "Meer bewegen en sporten is niet alleen een advies, gezondheid moet een halszaak zijn. Kinderen moeten niet alleen zitten en luisteren, ze moeten bewegen, spelen, sporten en beleven."

Volgens Mombarg moeten volwassenen daar sturend in zijn, maar geven ze dat te vaak uit handen: "Het grootste probleem met kinderen een sportieve opvoeding geven, is dat de oudere generatie nooit heeft meegemaakt wat de jongeren van nu ervaren. Onze concurrentie voor het buitenspelen was één zender die meestal op testbeeld stond, nu draait het om likes op Facebook en Instagram."

Concentratieproblemen en spellingfouten

Uit onderzoek vorig jaar onder 1300 docenten van middelbare scholen blijkt dat leraren in hun klas meer te maken krijgen met concentratieproblemen en slechte cijfers, omdat jongeren zich steeds laten afleiden door het scherm. Ook maken ze meer spellingfouten en hebben ze minder fantasie. De leerkrachten beklagen zich over het gebrek aan interactie en non-verbale communicatie van de jeugd.

Verbieden dan maar? "Ik ben niet per se voor bannen. Belangrijk is dat je een doordachte aanpak hebt", zegt Pijpers van Kennisnet. "Duidelijkheid is belangrijk. Als je streng bent en geen telefoon in je lokaal toestaat, moet je uitleggen waarom je streng bent."

Omdat het voor jongeren zelf zo lastig is de telefoon weg te leggen, is het aan ouders en docenten om ze te begrenzen, zegt Mombarg: "Het is noodzakelijk om ze op te voeden. Niet door te straffen of de telefoon af te pakken. We moeten zorgen dat de verleidingen uit de buurt blijven. Want zelfs als je een mobiel in je zak doet, die trilt. En dat leidt af."

Pijpers ziet veel verschil met drie jaar geleden, toen veel scholen nog zoekende waren naar hoe om te gaan met het telefoongebruik. "Alle scholen hebben hier inmiddels beleid op gemaakt. Daar zijn grote verschillen tussen, net als hoe het in de praktijk uitwerkt. Maar we zien zeker vooruitgang."

Zo gaan de scholen ermee om

Op de meeste scholen moet de telefoon worden uitgeschakeld en buiten het zicht blijven, tenzij de docent toestemming geeft om de mobiel voor de les te gebruiken. Wie zich er niet aan houdt, is tot het eind van de schoolweek zijn mobiel kwijt. Of kan, zoals op het Zeldenrust-Steelant College in Terneuzen, kiezen tussen vier uur nablijven of de mobiel een dag inleveren. En dat beleid werkt, volgens afdelingshoofd Peter Boone: "Als ik eens per week een leerling aan mijn bureau heb staan, is dat veel."

Op bijvoorbeeld het Ichthus College in Veenendaal doen de leerlingen hun telefoons aan het begin van de les in een speciale tas met genummerde vakjes.

Weer andere onderwijsinstellingen kiezen voor een totaalverbod waar mobieltjes linea recta opgeborgen worden in de kluisjes.

Wifivrije uurtjes

Toestaan of verbieden zijn niet de enige opties, zeggen zowel Pijpers als Mombarg. Zo hebben meerdere scholen in Amerika 'socialemediapauzes': twee of drie keer per dag krijgen studenten de kans om hun accounts en updates te checken en te reageren. In Finland houden veel scholen een wifi-vrij moment tussen 11.00 en 13.00 uur.

Pijpers kent een docent die met zijn leerlingen oefent om op een scherm een stuk tekst te lezen, zonder naar een ander scherm te gaan. "Dat doet hij eerst 3 minuten, dan 5 minuten. Deze man is voortdurend bezig met de vraag hoe technologie een goede plek in het onderwijs heeft. Plus, belangrijker nog, hij laat zijn leerlingen nadenken over hoe ze met die afleiding omgaan."