Strijd om late night-tv: nieuwe formats, presentatoren en geen kaasstengels

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Het nieuwe televisieseizoen is gisteren begonnen. Met name in de late avond is de kijkcijferstrijd voelbaar, tussen journalistieke programma's Nieuwsuur, RTL Late Night en Pauw. Nieuwsuur begon het seizoen met een nieuw format en Late Night met een nieuwe presentator: Twan Huys vervangt Humberto Tan. En Pauw had wat nieuwe kleurtjes in de studio, zoals Jeroen zelf benoemde.

Het is een spannende tijd voor de programma's, zegt NRC-recensent Arjen Fortuin. "Dat merk je. De programma's zijn allemaal heel zenuwachtig over wat de kijker gaat doen dit seizoen. De redactie van Pauw was afgelopen week heel veel aan het twitteren, Nieuwsuur zocht de publiciteit op en RTL zit natuurlijk met de promotie van een heel nieuw programma en alles daaromheen."

Alle drie de programma's proberen zich op een eigen manier te profileren, maar voor een programma zal dat het makkelijkst zijn, denkt Fortuin. "Nieuwsuur staat echt los van Pauw en Late Night. Het is een hard journalistiek programma. Pauw en Huys moeten echt gaan vechten om dezelfde gasten en dezelfde kijkers. Een van de twee gaat winnen, wat eigenlijk jammer is", zegt Fortuin.

Concurrentie is goed, zegt televisierecensent voor het AD Angela de Jong. "Dat houdt de programma's scherp en is uiteindelijk goed voor de kijker. Maar de strijd om de gast gaat de programma's leiden, inderdaad. De redacties denken toch allemaal redelijk hetzelfde."

Hoe de programma's die concurrentie gaan bedwingen, is de vraag. De onderscheidende elementen bij de talkshows zijn namelijk alleen de presentatoren, vindt Fortuin. "Pauw is anders dan Huys. Verder lijken de verhalen die in de uitzending worden verteld sprekend op elkaar." Fortuin verwacht daarnaast de komende tijd ook geen revolutionaire veranderingen in de programma's.

Toch is het nieuwe seizoen van RTL Late Night heel anders dan het vorige seizoen. Geen kaasstengels meer op tafel, een nieuw oranje decor in 'Amerikaanse stijl' en geen sidekicks: voormalig Nieuwsuur-presentator Twan Huys pakt Late Night anders aan dan Tan. Gisteren schoven profvoetballer Wesley Sneijder, zangeres Shirma Rouse, oud-minister Gerd Leers, de onderscheiden Nederlands Apache-piloot Roy de Ruiter en advocaat Flip Schuller in de zaak van Lily en Howick aan.

"Voor de uitzendingen vroeg men zich af of Huys wel 'gezellig' genoeg zou zijn als presentator. Nou, dat viel allemaal wel mee", zegt Fortuin, die vanochtend ook een recensie over de uitzending schreef. "Het was een goeie talkshow en de gesprekken waren goed voorbereid."

De interviews waren relatief lang, zegt Fortuin. "Waarschijnlijk wordt Late Night meer College Tour-achtig met diepgaande gesprekken. Er is geen tijd meer voor geinige filmpjes die zijn gevonden op het internet." Het 'giftige' dat Huys ook vaker toepaste in zijn interviews tijdens College Tour zal hier ook terugkomen, denkt de recensent. "Sneijder zat gisteren aan tafel en die kreeg te zien hoe een verslaggever naar Hugo Borst ging, die eerder op de dag nog Sneijder uitgebreid had bekritiseerd. Dat vond de voetballer echt niet leuk. Af en toe houdt Huys ervan om mensen boos te maken en daar zag ik hier een flits van."

En die omslag maakt het interessant, gaat Fortuin verder. "Dat maakt Huys net iets minder lovable, maar zo wordt het wel spannendere televisie. Hij kan echt zuigen." Het is een serieuze concurrent voor Pauw, zegt Fortuin, maar is dat spannend genoeg in televisieland? "Er zitten weinig rafelrandjes aan het nieuwe Late Night, lijkt het. Ik hoop juist op nieuwigheid."

Ook De Jong twijfelt. "Het is natuurlijk pas de eerste aflevering, maar ik zag nog geen haakje waarom de fervente Pauw en Jinek-kijker opeens zou overstappen naar RTL. Ze zijn redelijk vergelijkbaar en dan bruist het ook nog eens meer bij Jinek."

Jinek jut ook heel erg het publiek op, zegt De Jong. "Hier was het publiek, sorry dat ik het zeg, echt heel doods. Ook de tafel en wat erop stond hielp niet mee. Alleen maar water. Heeft Huys een hekel aan alcohol? Soms staat er te veel alcohol op tafel hoor, maar een glas witte wijn creëert wel meteen een ongedwongener sfeer. Net zoals de kaasstengels van Tan voor een gezellige sfeer zorgden."

Nieuwsuur is maar zijdelings een concurrent van talkshows Late Night en Pauw. Het programma staat namelijk geprogrammeerd op de verdiepende en journalistieke zender NPO 2. Toch doet het in de strijd om de kijker op de late avond op journalistiek vlak natuurlijk wel mee. "Nieuwsuur heeft dit seizoen het probleem dat Huys weg is en hij een aantal anderen heeft meegenomen. Maar gisteren sloegen ze keihard op journalistiek vlak toe en lieten ze zien dat ze Huys niet nodig hebben. Gisteravond heeft Nieuwsuur echt gewonnen", zegt Fortuin.

Hoofdredacteur Joost Oranje wil niet spreken in termen van winnen of verliezen. "Dat wij gisteren grote impact hadden met uitgerekend een onderzoeksjournalistiek verhaal is veel wezenlijker. Dat is een van onze pijlers. De impact die we met ons eigen nieuws hebben, is bijna net zo belangrijk als de kijkcijfers."

Oranje en Fortuin hebben het over het nieuws dat Poolse arbeidsmigranten op grote schaal frauderen met werkloosheidsuitkeringen. "Daar ben ik echt trots op. Dat we naast de duiding die we elke dag geven ook eigen nieuws kunnen brengen", zegt Oranje.

In de studio zat verslaggever Siebe Sietsma om te vertellen over het nieuws. Dat is een van de veranderingen in het aangescherpte format. "We proberen toegankelijker te zijn. Dat doen we op allerlei manieren. Dat zie je terug in de vorm, door bijvoorbeeld nieuwe leadermuziek en meer grafische ondersteuning", legt Oranje uit. "Maar we integreren het nieuwsblok ook beter. We zijn natuurlijk een nieuws- en actualiteitenprogramma, dus we koppelen nu vaker het nieuwsblok aan een onderwerp dat wij ook uitlichten."

Vanavond presenteert de nieuwe anchor, voormalig NOS-correspondent Jeroen Wollaars, voor het eerst. "Ook dat gaat een nieuwe impuls geven", zegt Oranje. "Wollaars combineert journalistieke ervaring met een frisse blik."

Ook de online tak van Nieuwsuur heeft een make-over gekregen. "Een reportage van 15 minuten in de uitzending verwerken we bijvoorbeeld tot een explainer van 2 minuten voor sociale media. Online is ons verhaal over de arbeidsmigranten honderdduizenden keren bekeken. Dat is een geweldige aanvulling op de traditionele kijkcijfers".

Een tafel met priester Antoine Bodar, schrijver Arnon Grunberg, presentator Sjoerd van Ramshorst, zanger Gerard Joling en politiechef van Amsterdam Pieter-Jaap Aalbersberg voor Jeroen Pauw gisteravond. De talkshow op NPO 1 trok bijna 750.000 kijkers, 200.000 meer dan Late Night. "Bij Pauw merk je dat er een goede redactie achter zit", zegt Fortuin. "Aalbersberg was een voor de hand liggende gast, maar doordat hij met nieuws kwam werd het gesprek relevant."

De politiechef vertelde over hoe de politie de 19-jarige terrorismeverdachte Jawed S. al van tevoren had gespot op het station in Amsterdam. De 'spotters' hadden de Afghaanse jongen voor de steekpartij al apart gedrag zien vertonen. Daarom konden ze eerder ingrijpen. "Dat nieuws was een van de redenen dat het een goede aflevering werd van Pauw", zegt Fortuin.

Alle drie de programma's hebben hun eigen sausje. Het is de vraag of de sausjes van Pauw en Late Night genoeg onderscheidend zullen zijn. "Misschien staat ons nog een grote verrassing te wachten. Maar goed, dat zien we dan niet aankomen natuurlijk", sluit Fortuin af.